22. Προτροπές προς τους Ρωμαίους
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:
Ας μιμούμαστε τους δικούς μας Βρούτους, Καμίλλους, Δέκιους, Κούριους, Φαβρίκιους, Σκιπίωνες, και αναρίθμητους άλλους, οι οποίοι στέριωσαν αυτήν εδώ την πολιτεία. Εγώ βέβαια τους δίνω μια θέση ανάμεσα στους αθάνατους θεούς. Ας αγαπάμε την πατρίδα, ας υπακούμε στη Σύγκλητο, ας φροντίζουμε για τους καλούς πολίτες· ας αδιαφορούμε για τα τωρινά κέρδη, ας υπηρετούμε την δόξα των μεταγενεστέρων· ας θεωρούμε ότι είναι άριστο, αυτό που είναι ορθότερο· ας ελπίζουμε αυτά που θέλουμε, αλλά ας υπομένουμε αυτό που συμβαίνει· ας πιστεύουμε τελικά ότι το σώμα των δυνατών ανδρών και των μεγάλων ανθρώπων είναι θνητά, οι δυνάμεις όμως της ψυχής και η δόξα της ανδρείας είναι αιώνια.
Ας μιμούμαστε τους δικούς μας Βρούτους, Καμίλλους, Δέκιους, Κούριους, Φαβρίκιους, Σκιπίωνες, και αναρίθμητους άλλους, οι οποίοι στέριωσαν αυτήν εδώ την πολιτεία. Εγώ βέβαια τους δίνω μια θέση ανάμεσα στους αθάνατους θεούς. Ας αγαπάμε την πατρίδα, ας υπακούμε στη Σύγκλητο, ας φροντίζουμε για τους καλούς πολίτες· ας αδιαφορούμε για τα τωρινά κέρδη, ας υπηρετούμε την δόξα των μεταγενεστέρων· ας θεωρούμε ότι είναι άριστο, αυτό που είναι ορθότερο· ας ελπίζουμε αυτά που θέλουμε, αλλά ας υπομένουμε αυτό που συμβαίνει· ας πιστεύουμε τελικά ότι το σώμα των δυνατών ανδρών και των μεγάλων ανθρώπων είναι θνητά, οι δυνάμεις όμως της ψυχής και η δόξα της ανδρείας είναι αιώνια.
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ:
1. «qui hanc rem publicam stabiliverunt»: Δευτερεύουσα ονοματική-προσδιοριστική, αναφορική πρόταση. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία αρσενικού γένους qui. Εκφέρεται με οριστική παρακειμένου για να εκφραστεί το πραγματικό στο παρελθόν. Λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός στα αντικείμενα του ρήματος της κύριας πρότασης Brutos, Camillos, Decios, Curios, Fabricios, Scipiones, alios.
2. «quod est rectissimum»: Δευτερεύουσα ονοματική-προσδιοριστική, αναφορική πρόταση. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία ουδετέρου γένους quod. Εκφέρεται με οριστική ενεστώτα για να δηλωθεί το πραγματική στο παρόν. Λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός στο υποκείμενο της κύριας πρότασης id.
3. «quae volumus»: Δευτερεύουσα ονοματική-ουσιαστική, αναφορική πρόταση. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία ουδετέρου γένους quae. Εκφέρεται με οριστική ενεστώτα και δηλώνει το πραγματικό στο παρόν. Λειτουργεί ως αντικείμενο του ρήματος της κύριας πρότασης speremus. Λανθάνει υποθετικός λόγος πρώτου είδους, που εκφράζει το πραγματικό. Ανάλυση σε υποθετική πρόταση: (si) quae volumus (Οριστική παρακειμένου) -> speremus (οποιαδήποτε έγκλιση: εδώ υποτακτική).
4. «quod acciderit»: Δευτερεύουσα ονοματική-ουσιαστική, αναφορική πρόταση. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία ουδετέρου γένους quod. Εκφέρεται με οριστική υπερσυντελίκου για να δηλωθεί το πραγματικό στο παρελθόν. Λειτουργεί ως αντικείμενο στο ρήμα της κύριας πρότασης feramus. Λανθάνει υποθετικός λόγος πρώτου είδους, που εκφράζει το πραγματικό. Ανάλυση σε υποθετική πρόταση: (si) quod acciderit (Οριστική Συντελεσμένου μέλλοντα) Ù feramus (οποιαδήποτε έγκλιση: εδώ υποτακτική).
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ:
1. «qui hanc rem publicam stabiliverunt»: Δευτερεύουσα ονοματική-προσδιοριστική, αναφορική πρόταση. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία αρσενικού γένους qui. Εκφέρεται με οριστική παρακειμένου για να εκφραστεί το πραγματικό στο παρελθόν. Λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός στα αντικείμενα του ρήματος της κύριας πρότασης Brutos, Camillos, Decios, Curios, Fabricios, Scipiones, alios.
2. «quod est rectissimum»: Δευτερεύουσα ονοματική-προσδιοριστική, αναφορική πρόταση. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία ουδετέρου γένους quod. Εκφέρεται με οριστική ενεστώτα για να δηλωθεί το πραγματική στο παρόν. Λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός στο υποκείμενο της κύριας πρότασης id.
3. «quae volumus»: Δευτερεύουσα ονοματική-ουσιαστική, αναφορική πρόταση. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία ουδετέρου γένους quae. Εκφέρεται με οριστική ενεστώτα και δηλώνει το πραγματικό στο παρόν. Λειτουργεί ως αντικείμενο του ρήματος της κύριας πρότασης speremus. Λανθάνει υποθετικός λόγος πρώτου είδους, που εκφράζει το πραγματικό. Ανάλυση σε υποθετική πρόταση: (si) quae volumus (Οριστική παρακειμένου) -> speremus (οποιαδήποτε έγκλιση: εδώ υποτακτική).
4. «quod acciderit»: Δευτερεύουσα ονοματική-ουσιαστική, αναφορική πρόταση. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία ουδετέρου γένους quod. Εκφέρεται με οριστική υπερσυντελίκου για να δηλωθεί το πραγματικό στο παρελθόν. Λειτουργεί ως αντικείμενο στο ρήμα της κύριας πρότασης feramus. Λανθάνει υποθετικός λόγος πρώτου είδους, που εκφράζει το πραγματικό. Ανάλυση σε υποθετική πρόταση: (si) quod acciderit (Οριστική Συντελεσμένου μέλλοντα) Ù feramus (οποιαδήποτε έγκλιση: εδώ υποτακτική).
OI ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ:
Οι υποθετικοί λόγοι της λατινικής είναι τριών ειδών και το στον καθορισμό του είδους τους πρωτεύοντα ρόλο παίζει η υπόθεση. Οι υποθετικοί σύνδεσμοι στα λατινικά είναι το si (=αν) και το nisi (=αν δεν).
Πρώτο είδος: του πραγματικού Υπόθεση: si (ή nisi)+ οριστική οποιουδήποτε χρόνου -> Απόδοση: οποιαδήποτε έγκλιση ενεστώτα για το παρόν, παρακειμένου για το παρελθόν, μέλλοντα για το μέλλον.
π.χ. si accidit => ferimus =πραγματικό στο παρόν
si accidit => tulimus =πραγματικό στο παρελθόν
si accidit => feremus = πραγματικό στο μέλλον
Δεύτερο είδος: του μη πραγματικού
α): si (ή nisi)+ υποτακτική παρατατικού => Απόδοση: υποτακτική παρατατικού για το παρόν
β): Si (nisi) + υποτακτική υπερσυντελίκου => Απόδοση: υποτακτική υπερσυντελίκου για το παρελθόν.
π.χ. si accideret => ferremus = μη πραγματικό στο παρόν
si accidisset => tulissemus =μη πραγματικό στο παρελθόν
Tρίτο είδος: Ενδεχόμενου, δυνατόν γενέσθαι Υπόθεση: si (ή nisi)+ υποτακτική ενεστώτα => Απόδοση: υποτακτική ενεστώτα για το παρόν ή μέλλον.
π.χ. si accidat =>feramus = ενδεχόμενο στο παρόν ή μέλλον.
Οι υποθετικοί λόγοι της λατινικής είναι τριών ειδών και το στον καθορισμό του είδους τους πρωτεύοντα ρόλο παίζει η υπόθεση. Οι υποθετικοί σύνδεσμοι στα λατινικά είναι το si (=αν) και το nisi (=αν δεν).
Πρώτο είδος: του πραγματικού Υπόθεση: si (ή nisi)+ οριστική οποιουδήποτε χρόνου -> Απόδοση: οποιαδήποτε έγκλιση ενεστώτα για το παρόν, παρακειμένου για το παρελθόν, μέλλοντα για το μέλλον.
π.χ. si accidit => ferimus =πραγματικό στο παρόν
si accidit => tulimus =πραγματικό στο παρελθόν
si accidit => feremus = πραγματικό στο μέλλον
Δεύτερο είδος: του μη πραγματικού
α): si (ή nisi)+ υποτακτική παρατατικού => Απόδοση: υποτακτική παρατατικού για το παρόν
β): Si (nisi) + υποτακτική υπερσυντελίκου => Απόδοση: υποτακτική υπερσυντελίκου για το παρελθόν.
π.χ. si accideret => ferremus = μη πραγματικό στο παρόν
si accidisset => tulissemus =μη πραγματικό στο παρελθόν
Tρίτο είδος: Ενδεχόμενου, δυνατόν γενέσθαι Υπόθεση: si (ή nisi)+ υποτακτική ενεστώτα => Απόδοση: υποτακτική ενεστώτα για το παρόν ή μέλλον.
π.χ. si accidat =>feramus = ενδεχόμενο στο παρόν ή μέλλον.
ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ ΣΕ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΩΣ.
Οι επιθετικές μετοχές μπορούν να αναλυθούν σε δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις με τον ακόλουθο τρόπο:
1. Προσδιορίζουμε το γένος, αριθμό της μετοχής. Στη συνέχεια επιλέγουμε μια αναφορική αντωνυμία του ίδιου γένους και την βάζουμε στον ίδιο αριθμό με την μετοχή.
π.χ. divisam= Είναι μετοχή γένους θηλυκού, αριθμού ενικού. Επιλέγουμε την μετοχή θηλυκού γένους quae.
2. Προσδιορίζουμε την φωνή και τον χρόνο της μετοχής. Στη συνέχεια την τρέπουμε στο αντίστοιχο ρήμα, της ίδιας φωνής και του ίδιου χρόνου.
π.χ. Στο παραπάνω παράδειγμα η μετοχή είναι παρακειμένου παθητικής φωνής. Ο παρακείμενος του ρήματος dividor είναι divisus-a-um sum. Επειδή η μετοχή είναι θηλυκού γένους και ενικού αριθμού βάζουμε το ρήμα στο θηλυκό γένος, τρίτο πρόσωπο ενικού. Άρα divisa est.
Έτσι, η δευτερεύουσα πρόταση είναι quae divisa est και λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός στο υποκείμενο της μετοχής.
Οι αναφορικές προτάσεις μπορούν να τραπούν σε επιθετικές μετοχές με τον ακόλουθο τρόπο:
1. Προσδιορίζουμε τον ρόλο της δευτερεύουσας πρότασης. Αν δηλαδή λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός, ως αντικείμενο, ως υποκείμενο κ.λ.π.
π.χ Feramus quod accidit. Η δευτερεύουσα πρόταση λειτουργεί ως αντικείμενο του feramus.
2. Τρέπουμε την αναφορική αντωνυμία σε δεικτική ή οριστική, στην απαραίτητη πτώση, στο ίδιο γένος και αριθμό, που βρίσκεται.
π.χ. Εδώ το feramus θέλει αντικείμενο σε αιτιατική. Άρα το quod, θα γίνει id. Δηλαδή αιτιατική ενικού ουδετέρου γένους.
3. Τρέπουμε το ρήμα της αναφορικής σε μετοχή του ίδιου χρόνο, που να συμφωνεί με το συμπλήρωμα του ρήματος κατά γένος, αριθμό και πτώση.
π.χ. To accidit είναι ενεστώτας και η μετοχή ενεστώτα είναι accidens. H αιτιατική ουδετέρου είναι accidens. Άρα η πρόταση γίνεται: Feramus id accidens.
Οι επιθετικές μετοχές μπορούν να αναλυθούν σε δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις με τον ακόλουθο τρόπο:
1. Προσδιορίζουμε το γένος, αριθμό της μετοχής. Στη συνέχεια επιλέγουμε μια αναφορική αντωνυμία του ίδιου γένους και την βάζουμε στον ίδιο αριθμό με την μετοχή.
π.χ. divisam= Είναι μετοχή γένους θηλυκού, αριθμού ενικού. Επιλέγουμε την μετοχή θηλυκού γένους quae.
2. Προσδιορίζουμε την φωνή και τον χρόνο της μετοχής. Στη συνέχεια την τρέπουμε στο αντίστοιχο ρήμα, της ίδιας φωνής και του ίδιου χρόνου.
π.χ. Στο παραπάνω παράδειγμα η μετοχή είναι παρακειμένου παθητικής φωνής. Ο παρακείμενος του ρήματος dividor είναι divisus-a-um sum. Επειδή η μετοχή είναι θηλυκού γένους και ενικού αριθμού βάζουμε το ρήμα στο θηλυκό γένος, τρίτο πρόσωπο ενικού. Άρα divisa est.
Έτσι, η δευτερεύουσα πρόταση είναι quae divisa est και λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός στο υποκείμενο της μετοχής.
Οι αναφορικές προτάσεις μπορούν να τραπούν σε επιθετικές μετοχές με τον ακόλουθο τρόπο:
1. Προσδιορίζουμε τον ρόλο της δευτερεύουσας πρότασης. Αν δηλαδή λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός, ως αντικείμενο, ως υποκείμενο κ.λ.π.
π.χ Feramus quod accidit. Η δευτερεύουσα πρόταση λειτουργεί ως αντικείμενο του feramus.
2. Τρέπουμε την αναφορική αντωνυμία σε δεικτική ή οριστική, στην απαραίτητη πτώση, στο ίδιο γένος και αριθμό, που βρίσκεται.
π.χ. Εδώ το feramus θέλει αντικείμενο σε αιτιατική. Άρα το quod, θα γίνει id. Δηλαδή αιτιατική ενικού ουδετέρου γένους.
3. Τρέπουμε το ρήμα της αναφορικής σε μετοχή του ίδιου χρόνο, που να συμφωνεί με το συμπλήρωμα του ρήματος κατά γένος, αριθμό και πτώση.
π.χ. To accidit είναι ενεστώτας και η μετοχή ενεστώτα είναι accidens. H αιτιατική ουδετέρου είναι accidens. Άρα η πρόταση γίνεται: Feramus id accidens.
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΜΟΡΦΙΕΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
in coetu ac numero: Εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου (του μεταξύ). Προσδιορίζει το νόημα του ρήματος repono.
Equidem: βεβαιωτικό επίρρημα ως επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου. Προσδιορίζει το νόημα του ρήματος repono.
Bonis: α) είτε αντικείμενο του ρήματος, που σημαίνει φροντίδα consulamus β) είτε δοτική προσωπική χαριστική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός στο ρήμα consulamus.
in coetu ac numero: Εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου (του μεταξύ). Προσδιορίζει το νόημα του ρήματος repono.
Equidem: βεβαιωτικό επίρρημα ως επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου. Προσδιορίζει το νόημα του ρήματος repono.
Bonis: α) είτε αντικείμενο του ρήματος, που σημαίνει φροντίδα consulamus β) είτε δοτική προσωπική χαριστική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός στο ρήμα consulamus.
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ
Η υποτακτική στη λατινική είναι η έγκλιση της υποκειμενικότητας και μπορεί να απαντηθεί σε κύριες προτάσεις και σε δευτερεύουσες. Σε κύριες προτάσεις εκφράζει:
α) Υποκειμενικότητα Κρίσης: Είναι η απορηματική (ερώτηση), δυνητική (δυνατότητα), και υποτακτική του απραγματοποίητου (βλ. υποθετικούς λόγους).
β)Υποκειμενικότητα Επιθυμίας: Είναι η προτρεπτική, παραχωρητική, ευχετική (συνήθως συνοδεύεται από το utinam).
ΚΛΙΣΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
SINGULARIS
α΄ προσ. am-e-m dele-a-m leg-a-m audi-a-m
β΄ προσ. am-e-s dele-a-s leg-a-s audi-a-s
γ. προσ. am-e-t dele-a-t leg-a-t audi-a-t
PLURALIS
α΄ προσ. am-e-mus dele-a-mus leg-a-mus audi-a-mus
β΄ προσ. am-e-tis dele-a-tis leg-a-tis audi-a-tis
γ. προσ. am-e-nt dele-a-nt leg-a-nt audi-a-nt
ΚΛΙΣΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ
SINGULARIS
α΄ προσ. am-e-r dele-a-r leg-a-r audi-a-r
β΄ προσ. am-e-ris (-re) dele-a-ris (-re) leg-a-ris (-re) audi-a-ris (-re)
γ. προσ. am-e-tur dele-a-tur leg-a-tur audi-a-tur
PLURALIS
α΄ προσ. am-e-mur dele-a-mur leg-a-mur audi-a-mur
β΄ προσ. am-e-mini dele-a-mini leg-a-mini audi-a-mini
γ. προσ. am-e-ntur dele-a-ntur leg-antur audi-a-ntur
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ
Η υποτακτική στη λατινική είναι η έγκλιση της υποκειμενικότητας και μπορεί να απαντηθεί σε κύριες προτάσεις και σε δευτερεύουσες. Σε κύριες προτάσεις εκφράζει:
α) Υποκειμενικότητα Κρίσης: Είναι η απορηματική (ερώτηση), δυνητική (δυνατότητα), και υποτακτική του απραγματοποίητου (βλ. υποθετικούς λόγους).
β)Υποκειμενικότητα Επιθυμίας: Είναι η προτρεπτική, παραχωρητική, ευχετική (συνήθως συνοδεύεται από το utinam).
ΚΛΙΣΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ
SINGULARIS
α΄ προσ. am-e-m dele-a-m leg-a-m audi-a-m
β΄ προσ. am-e-s dele-a-s leg-a-s audi-a-s
γ. προσ. am-e-t dele-a-t leg-a-t audi-a-t
PLURALIS
α΄ προσ. am-e-mus dele-a-mus leg-a-mus audi-a-mus
β΄ προσ. am-e-tis dele-a-tis leg-a-tis audi-a-tis
γ. προσ. am-e-nt dele-a-nt leg-a-nt audi-a-nt
ΚΛΙΣΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ
SINGULARIS
α΄ προσ. am-e-r dele-a-r leg-a-r audi-a-r
β΄ προσ. am-e-ris (-re) dele-a-ris (-re) leg-a-ris (-re) audi-a-ris (-re)
γ. προσ. am-e-tur dele-a-tur leg-a-tur audi-a-tur
PLURALIS
α΄ προσ. am-e-mur dele-a-mur leg-a-mur audi-a-mur
β΄ προσ. am-e-mini dele-a-mini leg-a-mini audi-a-mini
γ. προσ. am-e-ntur dele-a-ntur leg-antur audi-a-ntur
ΤΡΙΤΗ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
1) Περιλαμβάνει αρσενικά που λήγουν σε -or, -os, -is, -er (περιτ.), -es, -is, -quis, -nis. Περιλαμβάνει θηλυκά που λήγουν σε -x, -as, -is (ισοσύλ.), -es (ισοσύλ.), -συμφ+s, -aus, -us, -do, -go, -io. Περιλαμβάνει και ουδέτερα που λήγουν σε -c, -a, -l, -e, -n, -t, -ar, -ur, us.
2) Όταν το θέμα του ουσιαστικού λήγει σε φωνήεν ονομάζεται φωνηεντόληκτο, ενώ όταν λήγει σε σύμφωνο ονομάζεται συμφωνόληκτο.
3) Όλα τα φωνηεντόληκτα έχουν ίδιο αριθμό συλλαβών σε όλες τις πτώσεις και ονομάζονται ισοσύλλαβα. Στην γενική πληθυντικού η κατάληξή τους είναι -ium. Εξαιρέσεις: sedes Tα caedes, mensis, clades έχoυν γενική πληθυντικού σε -um, ium
4) Tα συμφωνόληκτα είναι περιττοσύλλαβα και η γενική πληθυντικού τους σχηματίζεται σε -um. Εξαιρέσεις: urbs -ium. Tα civitas, aetas, dignitas, utilitas, libertas έχουν γενική πληθυντικού -ium και -um. Το ουσιαστικό rex, έχει γενική regerum, regum. Όσα λήγουν σε σύμφωνο +s, σχηματίζουν την γενική πληθυντικού σε -ium, π.χ. mons- montium. Εξαιρέσεις: pater, mater, frater.
5) Τα τριτόκλιτα ουσιαστικά που έχουν την γενική πληθυντικού σε -ium, στην αιτιατική τους έχουν δύο τύπους, σε -es, -is. π.χ. fons, fontium, fontes-fontis.
6) Τα ουσιαστικά: febris, turris και τα ισοσύλλαβα τοπωνύμια που λήγουν σε -is, έχουν την αιτιατική ενικού σε -im και την αφαιρετική σε -i.
7) Τα ουδέτερα σε -e, al, -ar, σχηματίζουν την ονομαστική πληθυντικού σε -ia. Π.χ. mare -maria.
SINGULARIS
NOMINATIVUS lex civ-is
GENETIVUS leg-is civ-is
DATIVUS leg-i civ-i
ACCUSATIVUS leg-em civ-em
VOCATIVUS lex civ-is
ABLATIVUS leg-e civ-e
PLURALIS
NOMINATIVUS leg-es civ-es
GENETIVUS leg-um civ-ium
DATIVUS leg-ibus civ-ibus
ACCUSATIVUS leg-es civ-es civ-is
VOCATIVUS leg-es civ-es
ABLATIVUS leg-ibus civ-ibus
SINGULARIS
NOMINATIVUS nomen mare
GENETIVUS nomin-is mar-is
DATIVUS nonim-i mar-i
ACCUSATIVUS nomen mare
VOCATIVUS nomen mare
ABLATIVUS nomin-e mar-i
PLURALIS
NOMINATIVUS nomin-a mar-ia
GENETIVUS nomin-um mar-ium
DATIVUS nomin-ibus mar-ibus
ACCUSATIVUS nomin-a mar-ia
VOCATIVUS nomin-a mar-ia
ABLATIVUS nomin-ibus mar-ibus
1) Περιλαμβάνει αρσενικά που λήγουν σε -or, -os, -is, -er (περιτ.), -es, -is, -quis, -nis. Περιλαμβάνει θηλυκά που λήγουν σε -x, -as, -is (ισοσύλ.), -es (ισοσύλ.), -συμφ+s, -aus, -us, -do, -go, -io. Περιλαμβάνει και ουδέτερα που λήγουν σε -c, -a, -l, -e, -n, -t, -ar, -ur, us.
2) Όταν το θέμα του ουσιαστικού λήγει σε φωνήεν ονομάζεται φωνηεντόληκτο, ενώ όταν λήγει σε σύμφωνο ονομάζεται συμφωνόληκτο.
3) Όλα τα φωνηεντόληκτα έχουν ίδιο αριθμό συλλαβών σε όλες τις πτώσεις και ονομάζονται ισοσύλλαβα. Στην γενική πληθυντικού η κατάληξή τους είναι -ium. Εξαιρέσεις: sedes Tα caedes, mensis, clades έχoυν γενική πληθυντικού σε -um, ium
4) Tα συμφωνόληκτα είναι περιττοσύλλαβα και η γενική πληθυντικού τους σχηματίζεται σε -um. Εξαιρέσεις: urbs -ium. Tα civitas, aetas, dignitas, utilitas, libertas έχουν γενική πληθυντικού -ium και -um. Το ουσιαστικό rex, έχει γενική regerum, regum. Όσα λήγουν σε σύμφωνο +s, σχηματίζουν την γενική πληθυντικού σε -ium, π.χ. mons- montium. Εξαιρέσεις: pater, mater, frater.
5) Τα τριτόκλιτα ουσιαστικά που έχουν την γενική πληθυντικού σε -ium, στην αιτιατική τους έχουν δύο τύπους, σε -es, -is. π.χ. fons, fontium, fontes-fontis.
6) Τα ουσιαστικά: febris, turris και τα ισοσύλλαβα τοπωνύμια που λήγουν σε -is, έχουν την αιτιατική ενικού σε -im και την αφαιρετική σε -i.
7) Τα ουδέτερα σε -e, al, -ar, σχηματίζουν την ονομαστική πληθυντικού σε -ia. Π.χ. mare -maria.
SINGULARIS
NOMINATIVUS lex civ-is
GENETIVUS leg-is civ-is
DATIVUS leg-i civ-i
ACCUSATIVUS leg-em civ-em
VOCATIVUS lex civ-is
ABLATIVUS leg-e civ-e
PLURALIS
NOMINATIVUS leg-es civ-es
GENETIVUS leg-um civ-ium
DATIVUS leg-ibus civ-ibus
ACCUSATIVUS leg-es civ-es civ-is
VOCATIVUS leg-es civ-es
ABLATIVUS leg-ibus civ-ibus
SINGULARIS
NOMINATIVUS nomen mare
GENETIVUS nomin-is mar-is
DATIVUS nonim-i mar-i
ACCUSATIVUS nomen mare
VOCATIVUS nomen mare
ABLATIVUS nomin-e mar-i
PLURALIS
NOMINATIVUS nomin-a mar-ia
GENETIVUS nomin-um mar-ium
DATIVUS nomin-ibus mar-ibus
ACCUSATIVUS nomin-a mar-ia
VOCATIVUS nomin-a mar-ia
ABLATIVUS nomin-ibus mar-ibus
KΛΙΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΑΝΤΩΝΥΜΙΩΝ
SINGULARIS
NOMINATIVUS ego tu - (hic, ille, is)
GENETIVUS mei tui sui
DATIVUS mihi tibi sibi
ACCUSATIVUS me te se
ABLATIVUS a me a te a se
PLURALIS
NOMINATIVUS nos vos -(hi, illι, i)
GENETIVUS nostri-nostrum vestri-vestrum sui
DATIVUS nobis vobis sibi
ACCUSATIVUS nos vos se
ABLATIVUS a nobis a vobis a se
=> Όταν η γενική πληθυντικού του πρώτου ή δευτέρου προσώπου χρησιμοποιείται ως γενική αντικειμενική ή κτητική, δηλώνεται με τον τύπο nostri, vestri. Όταν χρησιμοποιείται ως γενική διαιρετική, δηλώνεται με τον τύπο nostrum, vestrum.
KΛΙΣΗ ΑΟΡΙΣΤΗΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑΣ alius, alia, aliud.
SINGULARIS
NOMINATIVUS alius alia aliud
GENETIVUS alius alius alius
DATIVUS alii alii alii
ACCUSATIVUS alium aliam aliud
ABLATIVUS alio alia alio
PLURALIS
NOMINATIVUS alii aliae alia
GENETIVUS aliorum aliarum aliorum
DATIVUS aliis aliis aliis
ACCUSATIVUS alios alias alia
ABLATIVUS aliis aliis aliis
SINGULARIS
NOMINATIVUS ego tu - (hic, ille, is)
GENETIVUS mei tui sui
DATIVUS mihi tibi sibi
ACCUSATIVUS me te se
ABLATIVUS a me a te a se
PLURALIS
NOMINATIVUS nos vos -(hi, illι, i)
GENETIVUS nostri-nostrum vestri-vestrum sui
DATIVUS nobis vobis sibi
ACCUSATIVUS nos vos se
ABLATIVUS a nobis a vobis a se
=> Όταν η γενική πληθυντικού του πρώτου ή δευτέρου προσώπου χρησιμοποιείται ως γενική αντικειμενική ή κτητική, δηλώνεται με τον τύπο nostri, vestri. Όταν χρησιμοποιείται ως γενική διαιρετική, δηλώνεται με τον τύπο nostrum, vestrum.
KΛΙΣΗ ΑΟΡΙΣΤΗΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑΣ alius, alia, aliud.
SINGULARIS
NOMINATIVUS alius alia aliud
GENETIVUS alius alius alius
DATIVUS alii alii alii
ACCUSATIVUS alium aliam aliud
ABLATIVUS alio alia alio
PLURALIS
NOMINATIVUS alii aliae alia
GENETIVUS aliorum aliarum aliorum
DATIVUS aliis aliis aliis
ACCUSATIVUS alios alias alia
ABLATIVUS aliis aliis aliis
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΜΟΡΦΙΕΣ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ
senatus -us: ουσιαστικό τέταρτης κλίσης, έχει μόνο ενικό.
posteritas-tatis: ουσιαστικό τρίτης κλίσης, έχει μόνο ενικό.
virtus-utis: ουσιαστικό τρίτης κλίσης, έχει μόνο ενικό. H γενική πληθυντικού virtutum και virtutium.
boni-οrum: ουσιαστικό δεύτερης κλίσης, έχει μόνο πληθυντικό.
senatus -us: ουσιαστικό τέταρτης κλίσης, έχει μόνο ενικό.
posteritas-tatis: ουσιαστικό τρίτης κλίσης, έχει μόνο ενικό.
virtus-utis: ουσιαστικό τρίτης κλίσης, έχει μόνο ενικό. H γενική πληθυντικού virtutum και virtutium.
boni-οrum: ουσιαστικό δεύτερης κλίσης, έχει μόνο πληθυντικό.
ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
numerus: ο αριθμός––νούμερο
fructus: ο καρπός––φρούτο
res publica: η πολιτεία, η δημοκρατία––ρεπουμπλικάνοι (πολιτικό κόμμα των ΗΠΑ)
servio: υπηρετώ ––σερβιτόρος, σερβίρω
motus: η κίνηση––το μοτίβο (ρυθμική μουσική ιδέα, επαναλαμβανόμενο εικαστικό ή λογοτεχνικό θέμα), το μοτέρ (η μηχανή), το μοτοποδήλατο, η μοτοσικλέτα κ.ο.κ.
numerus: ο αριθμός––νούμερο
fructus: ο καρπός––φρούτο
res publica: η πολιτεία, η δημοκρατία––ρεπουμπλικάνοι (πολιτικό κόμμα των ΗΠΑ)
servio: υπηρετώ ––σερβιτόρος, σερβίρω
motus: η κίνηση––το μοτίβο (ρυθμική μουσική ιδέα, επαναλαμβανόμενο εικαστικό ή λογοτεχνικό θέμα), το μοτέρ (η μηχανή), το μοτοποδήλατο, η μοτοσικλέτα κ.ο.κ.