47. Ο Αύγουστος και η φιλαρέσκεια της κόρης του, Ιουλίας
Μετάφραση Κειμένου:
Η Ιουλία, η κόρη του Αυγούστου, είχε αρχίσει να έχει πρόωρα άσπρες τρίχες, τις οποίες συνήθιζε να κόβει κρυφά. Όταν ο Αύγουστος έμαθε αυτό το πράγμα, θέλησε να αποθαρρύνει την κόρη του από το να το κάνει. Με αυτό το σχέδιο κάποτε εμφανίστηκε ξαφνικά και έπιασε επ’ αυτοφώρω τις κομμώτριες. Μολονότι ανακάλυψε πάνω στο φόρεμά τους άσπρες τρίχες, προσποιήθηκε όμως ο Αύγουστος ότι δεν τις είδε και με άλλες κουβέντες παρέτεινε το χρόνο (της συζήτησης), ώσπου έφερε την κουβέντα στην ηλικία. Τότε ρώτησε την κόρη, εάν μετά από μερικά χρόνια προτιμούσε να είναι ασπρομάλλα ή φαλακρή. Όταν εκείνη απάντησε «εγώ, πατέρα, θέλω να είμαι ασπρομάλλα», ο πατέρας πρόβαλε σ’ εκείνη ψεύτικο επιχείρημα: «Δεν αμφιβάλλω ότι δεν θέλεις να είσαι φαλακρή. Γιατί λοιπόν δεν φοβάσαι μήπως αυτές σε κάνουν φαλακρή;
Η Ιουλία, η κόρη του Αυγούστου, είχε αρχίσει να έχει πρόωρα άσπρες τρίχες, τις οποίες συνήθιζε να κόβει κρυφά. Όταν ο Αύγουστος έμαθε αυτό το πράγμα, θέλησε να αποθαρρύνει την κόρη του από το να το κάνει. Με αυτό το σχέδιο κάποτε εμφανίστηκε ξαφνικά και έπιασε επ’ αυτοφώρω τις κομμώτριες. Μολονότι ανακάλυψε πάνω στο φόρεμά τους άσπρες τρίχες, προσποιήθηκε όμως ο Αύγουστος ότι δεν τις είδε και με άλλες κουβέντες παρέτεινε το χρόνο (της συζήτησης), ώσπου έφερε την κουβέντα στην ηλικία. Τότε ρώτησε την κόρη, εάν μετά από μερικά χρόνια προτιμούσε να είναι ασπρομάλλα ή φαλακρή. Όταν εκείνη απάντησε «εγώ, πατέρα, θέλω να είμαι ασπρομάλλα», ο πατέρας πρόβαλε σ’ εκείνη ψεύτικο επιχείρημα: «Δεν αμφιβάλλω ότι δεν θέλεις να είσαι φαλακρή. Γιατί λοιπόν δεν φοβάσαι μήπως αυτές σε κάνουν φαλακρή;
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ:
- «quos . . . solebat»: δευτερεύουσα αναφορική, επιθετική-προσδιοριστική πρόταση, που εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία αρσενικού γένους quos. Εκφέρεται με οριστική για να δηλωθεί το πραγματικό γεγονός, χρόνου παρατατικού για τη διάρκεια στο παρελθόν. Η πρόταση λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός στο αντικείμενο του απαρεμφάτου της κύριας πρότασης canos.
- «quominus . . . faceret»: δευτερεύουσα ουσιαστική πρόταση του quominus. Εισάγεται με το σύνδεσμο quominus γιατί εξαρτάται από απαρέμφατο που σημαίνει εμποδίζω (deterrere). Εκφέρεται με υποτακτική γιατί το περιεχόμενό της εκφράζει την πρόθεση του υποκειμένου της κύριας πρότασης. Ακολουθεί τους κανόνες της ιδιόμορφης ακολουθίας των χρόνων, καθώς η πρόθεση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλιτή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της. Πρόκειται για υποτακτική παρατατικού μετά από ρήμα εξάρτησης ιστορικού χρόνου (η εξάρτηση βρίσκεται στο απαρέμφατο deterrere που με τη σειρά του εξαρτάται από τον ιστορικό παρακείμενο voluit) για το παρελθόν. Η πρόταση λειτουργεί ως έμμεσο αντικείμενο στο δίπτωτο απαρέμφατο.
- «etsi . . . deprehendit»: δευτερεύουσα επιρρηματική εναντιωματική (ή ενδοτική) πρόταση. Εισάγεται με τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi και φανερώνει μια κατάσταση παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης. Εκφέρεται με οριστική για να δηλωθεί το πραγματικό, το βέβαιο περιεχόμενο. Η οριστική είναι χρόνου αορίστου για το παρελθόν. Η πρόταση λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός στο απαρέμφατο της κύριας πρότασης vidisse. Στην κύρια πρόταση υπάρχει το tamen το οποίο μας δείχνει ότι η δευτερεύουσα πρόταση είναι εναντιωματική.
- «donec . . . induxit»: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση. Εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο donec και εκφέρεται με οριστική, καθώς η πρόταση ενδιαφέρει μόνο από χρονικής άποψης και για να δηλωθεί το πραγματικό χρόνου παρακειμένου για το παρελθόν. Σε σχέση με την προσδιοριζόμενη πρόταση, η χρονική δηλώνει το υστερόχρονο. Η πρόταση λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός στο ρήμα της κύριας πρότασης extraxit.
- «utrum . . . mallet»: δευτερεύουσα ονοματική πλάγια ερωτηματική πρόταση, διμελής, μερικής αγνοίας πρόταση. Εισάγεται με το σύνδεσμο utum an και εκφέρεται με υποτακτική, γιατί η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της δευτερεύουσας πρότασης και ακολουθεί τους κανόνες ακολουθίας των χρόνων. Πρόκειται δηλαδή για υποτακτική παρατατικού μετά από ρήμα εξάρτησης ιστορικού χρόνου (η εξάρτηση βρίσκεται στο ρήμα της κύριας πρότασης interrogavit=ιστορικός παρακείμενος), για να δηλωθεί το σύγχρονο στο παρελθόν. Η πρόταση λειτουργεί ως έμμεσο αντικείμενο στο δίπτωτο ρήμα της κύριας πρότασης.
- «cum . . . respondisset»: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, που εισάγεται με τον χρονική ιστορικό διηγηματικό σύνδεσμο cum για να δηλωθούν οι χρονικές περιστάσεις ή οι χρονικές συνθήκες στο πλαίσιο των οποίων συντελείται το περιεχόμενο της κύριας πρότασης. Επίσης χρησιμοποιείται για να τονίσει μια βαθύτερη σχέση κύριας και δευτερεύουσας, δηλαδή δημιουργεί μια σχέση αιτίας (η αιτία βρίσκεται στην δευτερεύουσα) και αιτιατού (το αποτέλεσμα βρίσκεται στην κύρια πρόταση) μεταξύ τους. Εκφέρεται με υποτακτική και ακολουθεί τους κανόνες ακολουθίας των χρόνων. Πρόκειται για υποτακτική υπερσυντελίκου μετά από ρήμα εξάρτησης ιστορικού χρόνου για να δηλωθεί το προτερόχρονο στο παρελθόν (η εξάρτηση βρίσκεται στο ρήμα της κύριας πρότασης obiecit). Η πρόταση λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός στο ρήμα της κύριας πρότασης.
- «quin . . . nollis»: δευτερεύουσα ουσιαστική πρόταση του quin. Εισάγεται με το σύνδεσμο quin καθώς εξαρτάται από ρήμα που σημαίνει «δεν αμφιβάλλω». Εκφέρεται με υποτακτική, γιατί το περιεχόμενό της εκφράζει την πρόθεση του υποκειμένου του ρήματος της κύριας πρότασης. Ακολουθεί τους κανόνες ιδιόμορφης ακολουθίας των χρόνων, καθώς η πρόθεση είναι ιδωμένη τη στιγμή που συμβαίνει στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της. Πρόκειται, δηλαδή, για υποτακτική ενεστώτα μετά από ρήμα εξάρτησης αρκτικού χρόνου (non dubito) για το παρόν. Η πρόταση λειτουργεί ως αντικείμενο του ρήματος της κύριας πρότασης.
- «ne. . . . faciant?»: δευτερεύουσα ονοματική ενδοιαστική πρόταση που εισάγεται με τον αρνητικό ενδοιαστικό σύνδεσμο ne και εκφράζει φόβο για ενδεχόμενο κακό ή δυσάρεστο γεγονός. Συγκεκριμένα εκφράζει φόβο μήπως γίνει κάτι (παρά το ότι εισάγεται με τον αρνητικό σύνδεσμο ne γιατί η προηγούμενη άρνηση του ρήματος την μετατρέπει σε καταφατική ενδοιαστική πρόταση). Εκφέρεται με υποτακτική γιατί το περιεχόμενό της αφορά κάτι ενδεχόμενο ή πιθανό και ακολουθεί τους κανόνες ιδιόμορφης ακολουθίας των χρόνων, καθώς ο φόβος είναι ιδωμένος τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του. Πρόκειται για υποτακτική ενεστώτα μετά από ρήμα εξάρτησης αρκτικού χρόνου για το παρόν (η εξάρτηση βρίσκεται στο ρήμα της κύριας πρότασης non times). Η πρόταση λειτουργεί ως αντικείμενο του ρήματος της κύριας πρότασης.
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
filia= ομοίοπτωτος επιθετικός προσδιορισμός, που λειτουργεί ως παράθεση στο υποκείμενο του ρήματος της κύριας πρότασης.
audita= μετοχή, χρονική (που δηλώνει το προτερόχρονο καθώς είναι μετοχή παρακειμένου), αφαιρετική απόλυτη καθώς το υποκείμενό της re δεν έχει άλλο συντακτικό ρόλο στην κύρια πρόταση.
Η πρόταση του quominus είναι πρόταση πλαγίου λόγου. Για την μετατροπή της στον ευθύ μπορούμε να την τρέψουμε σε απαγορευτική υποτακτική: Ne feceris ή Νoli facere (Να δείτε ξανά τους τρόπους δήλωσης της απαγόρευσης!!!!)
vidisse ειδικό απαρέμφατο αντικείμενο του ρήτατος της κύριας πρότασης. Το υποκείμενό του δεν δηλώνεται –Λόγω παράλειψης- αλλά εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να το δηλώσουμε παρά το ότι πρόκειται για ταυτοπροσωπία! (se)
aetatis= γενική αντικειμενική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός στο mentionem.
H πλάγια ερωτηματική πρόταση όταν τραπεί σε ευθεία ερώτηση παραμένει διμελής αλλα μπορεί να έχει ως έγκλιση αναφοράς οριστική ή απορηματική υποτακτική.
Ο ευθύς λόγος του κειμένου: όταν τραπεί σε πλάγιο (ειδικό απαρέμφατο) είναι άμεσο αντικείμενο του ρήματος respondisset. Ως έμμεσο του αντικείμενο εννοείται μια δοτική του προσώπου patri, η οποία βγαίνει από την κλητική προσφώνηση του ευθύ.
Η δευτερεύουσα πρόταση του quin όταν τραπεί σε ευθύ μπορεί να θεωρηθεί είτε ως ανεξάρτητη πρόταση κρίσεως: Calva esse non vis ή ίσως ως ρητορική ερώτηση: Num calva esse vis?
H δευτερεύουσα πρόταση του Ne όταν τραπεί σε ευθύ μπορεί να θεωρηθεί ως ανεξάρτητη πρόταση κρίσεως: Calvam me istae facien? ή πιο απλά Calva ne me facient? Και στις δύο περιπτώσεις έχουμε οριστική μέλλοντα.
super+αιτιατική: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δείχνει μεταφορικά τόπο.
filia= ομοίοπτωτος επιθετικός προσδιορισμός, που λειτουργεί ως παράθεση στο υποκείμενο του ρήματος της κύριας πρότασης.
audita= μετοχή, χρονική (που δηλώνει το προτερόχρονο καθώς είναι μετοχή παρακειμένου), αφαιρετική απόλυτη καθώς το υποκείμενό της re δεν έχει άλλο συντακτικό ρόλο στην κύρια πρόταση.
Η πρόταση του quominus είναι πρόταση πλαγίου λόγου. Για την μετατροπή της στον ευθύ μπορούμε να την τρέψουμε σε απαγορευτική υποτακτική: Ne feceris ή Νoli facere (Να δείτε ξανά τους τρόπους δήλωσης της απαγόρευσης!!!!)
vidisse ειδικό απαρέμφατο αντικείμενο του ρήτατος της κύριας πρότασης. Το υποκείμενό του δεν δηλώνεται –Λόγω παράλειψης- αλλά εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να το δηλώσουμε παρά το ότι πρόκειται για ταυτοπροσωπία! (se)
aetatis= γενική αντικειμενική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός στο mentionem.
H πλάγια ερωτηματική πρόταση όταν τραπεί σε ευθεία ερώτηση παραμένει διμελής αλλα μπορεί να έχει ως έγκλιση αναφοράς οριστική ή απορηματική υποτακτική.
Ο ευθύς λόγος του κειμένου: όταν τραπεί σε πλάγιο (ειδικό απαρέμφατο) είναι άμεσο αντικείμενο του ρήματος respondisset. Ως έμμεσο του αντικείμενο εννοείται μια δοτική του προσώπου patri, η οποία βγαίνει από την κλητική προσφώνηση του ευθύ.
Η δευτερεύουσα πρόταση του quin όταν τραπεί σε ευθύ μπορεί να θεωρηθεί είτε ως ανεξάρτητη πρόταση κρίσεως: Calva esse non vis ή ίσως ως ρητορική ερώτηση: Num calva esse vis?
H δευτερεύουσα πρόταση του Ne όταν τραπεί σε ευθύ μπορεί να θεωρηθεί ως ανεξάρτητη πρόταση κρίσεως: Calvam me istae facien? ή πιο απλά Calva ne me facient? Και στις δύο περιπτώσεις έχουμε οριστική μέλλοντα.
super+αιτιατική: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δείχνει μεταφορικά τόπο.
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
coepi= πρόκειται για ελλειπτικό ρήμα, του οποίου οι χρόνοι αναπληρώνονται από το ρήμα incipio-coepi-coeptum-incipere.
cani-orum= πρόκειται για όνομα ουσιαστικό μόνο πληθυντικού αριθμού. Στην ουσία πρόκειται για τον πληθυντικό του αρσενικού δευτεροκλίτου επιθέτου canus-a-um (=κατάλευκος) που έχει ουσιαστικοποιηθεί.
secrete= επίρρημα του οποίου ως συγκριτικός βαθμός αναφέρεται το secretius. Παράγεται από την μετοχή παρακειμένου του ρήματος secerno, secrevi, secretum, secernere
ΠΡΟΣΟΧΗ!!! στους χρόνους του ρήματος soleo.
timeo-timui- --timere
sermo –inis= ονόμα ουσιαστικό τρίτης κλίσης
aliquot= άκλιτη αόριστη αντωνυμία μόνο πληθυντικού αριθμού.
filia= η δοτική και αφαιρετική πληθυντικού αριθμού έχουν και τύπο από την τρίτη κλίση: filis+filiabus.
mendacium= στην γενική ενικού τα δύο –ii είναι δυνατόν να συναιρεθούν σε ένα.
Οι τύποι της υποτακτική του μέλλοντα του ρήματος coepi (coepturus-a-um sim…) δεν απαντώνται. ωστόσο, η κλίση τους είναι δυνατή. Το ίδιο συμβαίνει και με τους τύπους του σουπίνο.
coepi= πρόκειται για ελλειπτικό ρήμα, του οποίου οι χρόνοι αναπληρώνονται από το ρήμα incipio-coepi-coeptum-incipere.
cani-orum= πρόκειται για όνομα ουσιαστικό μόνο πληθυντικού αριθμού. Στην ουσία πρόκειται για τον πληθυντικό του αρσενικού δευτεροκλίτου επιθέτου canus-a-um (=κατάλευκος) που έχει ουσιαστικοποιηθεί.
secrete= επίρρημα του οποίου ως συγκριτικός βαθμός αναφέρεται το secretius. Παράγεται από την μετοχή παρακειμένου του ρήματος secerno, secrevi, secretum, secernere
ΠΡΟΣΟΧΗ!!! στους χρόνους του ρήματος soleo.
timeo-timui- --timere
sermo –inis= ονόμα ουσιαστικό τρίτης κλίσης
aliquot= άκλιτη αόριστη αντωνυμία μόνο πληθυντικού αριθμού.
filia= η δοτική και αφαιρετική πληθυντικού αριθμού έχουν και τύπο από την τρίτη κλίση: filis+filiabus.
mendacium= στην γενική ενικού τα δύο –ii είναι δυνατόν να συναιρεθούν σε ένα.
Οι τύποι της υποτακτική του μέλλοντα του ρήματος coepi (coepturus-a-um sim…) δεν απαντώνται. ωστόσο, η κλίση τους είναι δυνατή. Το ίδιο συμβαίνει και με τους τύπους του σουπίνο.
ETYMOΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
vestis: φόρεμα––βεστιάριο
tempus: ο χρόνος––το τέμπο (ο ρυθμός)
(ex)traho: τραβάω (έξω)––το τρακτέρ
video: βλέπω––το βίντεο
vestis: φόρεμα––βεστιάριο
tempus: ο χρόνος––το τέμπο (ο ρυθμός)
(ex)traho: τραβάω (έξω)––το τρακτέρ
video: βλέπω––το βίντεο