ΣΤ1. Αίτια και Αφορμές του Πελοποννησιακού Πολέμου - ο Αρχιδάμειος Πόλεμος (431-421 π.Χ.)
Αιτίες του Πολέμου:
Αφορμές Πελοποννησιακού Πολέμου:
- Οι ηγεμονικές τάσεις της Αθήνας: α) Η Αθήνα, αφού κυριαρχούσε στο Αιγαίο, στράφηκε στη Δύση: Ιόνιο και Αδριατική.β) Έτσι, ήρθε σε σύγκρουση με την Κόρινθο, η οποία έχει αποικίες σε αυτή την περιοχή και θεωρεί ότι τα συμφέροντά της πλήττονται.
- Πολιτειακή Διαφορά Αθήνας-Σπάρτης: Πρόκειται για τη βαθύτερη και ουσιαστικότερη αιτία του χάσματος μεταξύ αυτών των πόλεων-κρατών. Η Αριστοκρατική Σπάρτη βλέπει την αυξανόμενη δύναμη της δημοκρατικής Αθήνας με καχυποψία. Έτσι, ουσιαστικά πρόκειται για μια αναπόφευκτη σύγκρουση μεταξύ δύο αντίθετων κοσμοθεωριών.
- Η φυλετική διαφορά ανάμεσα στην Αθήνα και στη Σπάρτη.
Αφορμές Πελοποννησιακού Πολέμου:
- Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, πρώτη αφορμή δόθηκε όταν η Αθήνα αναμιγνύεται στην αντιπαλότητα μεταξύ Κορίνθου και Κέρκυρας για την Επίδαμνο.
- Στη συνέχεια, οι Κορίνθιοι οδηγούν σε αποστασία από την Αθηναϊκή συμμαχία την Ποτίδαια.
- Στη συνέχεια, με το Κατά Μεγαρέων Ψήφισμα, ο Περικλής απαγορεύει στους Μεγαρείς, συμμάχους των Σπαρτιατών να αγκυροβολούν σε λιμάνια της Αθηναϊκής Συμμαχίας.
- Με την επίθεση των Αθηναίων στην Ποτίδαια, οι Τριακοντούτεις Σπονδαί είχαν παραβιαστεί.
|
Φάσεις του Πολέμου:
Α) Αρχιδάμειος Πόλεμος (431-421 π.Χ.) Β) Σικελική Εκστρατεία (415-413 π.Χ.) Γ) Δεκελειακός Πόλεμος (413-411 π.Χ.) |
Τα πρώτα έτη του Πολέμου:
Αποστασία Λέσβου (428 π.Χ.):
Η Αθήνα πιέζει οικονομικά τους συμμάχους αλλά οι αυθαιρεσίες της προκαλούν εξεγέρσεις. Η εξέγερση στη Λέσβο καταπνίγεται με αγριότητα.
Κατάληψη Σφακτηρίας (425 π.Χ.):
Μετά την κατάληψη του νησιού και τη σύλληψη πολλών Σπαρτιατών, οι Σπαρτιάτες ζητούν ειρήνη αλλά οι Αθηναίοι αρνούνται.
Ο Πόλεμος μεταφέρεται στη Μακεδονία:
Νικίειος Ειρήνη:
Τέλος του πολέμου και με πρωταγωνιστή τον Αθηναίο Νικία (αρχηγός του αριστοκρατικού κόμματος) υπογράφεται ειρήνη για πενήντα χρόνια (421 π.Χ.).
- Πρόλογο του Πολέμου αποτέλεσε η εισβολή των Θηβαίων στην Πλάταια (φιλική προς την Αθήνα πόλη).
- Ο Πελοποννησιακός στρατός με αρχηγό τον Αρχίδαμο λεηλατεί την ύπαιθρο της αττικής και ο πληθυσμός καταφεύγει μέσα στην πόλη.
- Το 430 π.Χ. μια μολυσματική ασθένεια αποδεκατίζει τον πληθυσμό της Αθήνας (θύμα της ο ίδιος ο Περικλής).
- Δεν υπάρχει διάδοχος ισάξιος και κυριαρχούν δημαγωγοί.
Αποστασία Λέσβου (428 π.Χ.):
Η Αθήνα πιέζει οικονομικά τους συμμάχους αλλά οι αυθαιρεσίες της προκαλούν εξεγέρσεις. Η εξέγερση στη Λέσβο καταπνίγεται με αγριότητα.
Κατάληψη Σφακτηρίας (425 π.Χ.):
Μετά την κατάληψη του νησιού και τη σύλληψη πολλών Σπαρτιατών, οι Σπαρτιάτες ζητούν ειρήνη αλλά οι Αθηναίοι αρνούνται.
Ο Πόλεμος μεταφέρεται στη Μακεδονία:
- Ο Σπαρτιάτης στρατηγός Βρασίδας, φτάνει στη Χαλκιδική και καταλαμβάνει την Αμφίπολη.
- Οι Αθηναίοι στέλνουν τον δημαγωγό Κλέωνα.
- Η μάχη είναι αμφίρροπη και φονεύονται και οι δύο στρατηγοί.
Νικίειος Ειρήνη:
Τέλος του πολέμου και με πρωταγωνιστή τον Αθηναίο Νικία (αρχηγός του αριστοκρατικού κόμματος) υπογράφεται ειρήνη για πενήντα χρόνια (421 π.Χ.).
Η εκστρατεία στη Σικελία (415-413 π.Χ.)
β) να καταλάβουν και να οχυρώσουν τη Δεκέλεια (για να αποκόψουν την Αθήνα από την αγροτική ενδοχώρα της.
- Στην πολιτική ζωή της Αθήνας, κυριαρχεί ο Αλκιβιάδης (πολιτικός με πολλές φιλοδοξίες).
- Ο Αλκιβιάδης με πρόφαση τον πόλεμο μεταξύ Έγεστας και Σελινούντα, πείθει την Εκκλησία του Δήμου να αποστείλει στη Σικελία βοήθεια στους Εγεσταίους.
- Η Εκκλησία του Δήμου όρισε ως αρχηγούς της εκστρατείας τρεις στρατηγούς: τον Αλκιβιάδη, τον Νικία και τον Λάμαχο (παρακολουθήστε το σχετικό βίντεο πατώντας ΕΔΩ) .
- Όταν ο στόλος των Αθηναίων έφθασε στη Σικελία, στην Αθήνα ξέσπασε αντιπαράθεση (παρακολουθήστε το σχετικό βίντεο πατώντας ΕΔΩ).
- Ο Αλκιβιάδης είχε κατηγορηθεί από τους εχθρούς του ότι την παραμονή της αναχώρησης σε κατάσταση μέθης είχαν κατακρεουργήσει στήλες του Ερμή (=οδοδείκτες στους δρόμους και τις πλατείες).
- Η κατηγορία για ιεροσυλία ήταν φοβερή και ο λαός ανακάλεσε τον Αλκιβιάδη, ο οποίος φοβούμενος την καταδίκη σε θάνατο πηγαίνει στην Σπάρτη (παρακολουθήστε το σχετικό βίντεο πατώντας ΕΔΩ).
- Συμβουλεύει τους Σπαρτιάτες:
β) να καταλάβουν και να οχυρώσουν τη Δεκέλεια (για να αποκόψουν την Αθήνα από την αγροτική ενδοχώρα της.
Καταστροφή στη Σικελία:
=> Όταν φτάνουν οι Σπαρτιατικές ενισχύσεις υπό τον Γύλιππο, οι Αθηναίοι οδηγούνται σε ολοκληρωτική καταστροφή: «δεν έμεινε τίποτα που να μην χάθηκε» (παρακολουθήστε το σχετικό βίντεο πατώντας ΕΔΩ).
- Ο εμπνευστής της εκστρατείας, Αλκιβιάδης, είναι απών.
- Ο Λάμαχος φονεύτηκε σε σύγρουση με τους Συρακούσιους.
- Ο Νικίας δεν πιστεύει στη χρησιμότητα της επιχείρησης
=> Όταν φτάνουν οι Σπαρτιατικές ενισχύσεις υπό τον Γύλιππο, οι Αθηναίοι οδηγούνται σε ολοκληρωτική καταστροφή: «δεν έμεινε τίποτα που να μην χάθηκε» (παρακολουθήστε το σχετικό βίντεο πατώντας ΕΔΩ).
Ο Δεκελειακός Πόλεμος (413-404 π.Χ.)
- Η οχύρωση της Δεκέλειας έχει καταστροφικά αποτελέσματα: η ύπαιθρος χάνεται και οι Αθηναίοι προσπαθούν να ναυπηγήσουν νέο στόλο.
- Οι Πέρσες επανεμφανίζονται στο Αιγαίο και ο Αλκιβιάδης που έχει καταφύγει στη Μικρά Ασία συμβουλεύει του Πέρσες να συντηρούν τον πόλεμο μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης.
- Οι Πέρσες προσφέρουν χρήματα στους Σπαρτιάτες και εκείνοι ναυπηγούν στόλο, του οποίου την ηγεσία αναλαμβάνει ο Λύσανδρος.
- Οι Αθηναίοι, απελπισμένοι, ανακαλούν τον Αλκιβιάδη και του αναθέτουν την ηγεσία του στόλου, με σκοπό να καταστρέψει τον Λύσανδρο.
- Στη ναυμαχία στο ακρωτήρι της Σάμου, Νότιο, ο Αθηναϊκός Στόλος ηττήθηκε και ο Αλκιβιάδης θεωρήθηκε υπεύθυνος.
Αγώνας στη Θάλασσα:
Ο Στόλος των Σπαρτιατών: α. αποκλείει την Αθήνα από τη θάλασσα β. με την οχύρωση της Δεκέλειας, η πόλη αποκόπτεται από την ύπαιθρο => Έτσι, οι Αθηναίοι αναγκάζονται το 404 π.Χ. να συνθηκολογήσουν. |
Συνθηκολόγηση:
Στο συνέδριο των συμμάχων , που συγκαλείται στη Σπάρτη, οι Κορίνθιοι και οι άλλοι σύμμαχοι ζητούν την ολοκληρωτική κατάληψη της Αθήνας αλλά οι Σπαρτιάτες, επειδή αναγνώρισαν την προσφορά των Αθηναίων στους Περσικούς Πολέμους αρνήθηκαν και τελικά πρότειναν τους παρακάτω όρους, τους οποίους αποδέχτηκε η Αθήνα μη έχοντας άλλη επιλογή:
α. Η Αθήνα έπρεπε να παραδώσει τα πλοία της, εκτός από 12
β. Να κατεδαφιστούν τα Μακρά τείχη
γ. Να επανέλθουν οι πολιτικοί εξόριστοι
δ. Να έχουν τους ίδιους εχθρούς και σύμμαχους με τους Σπαρτιάτες.
Συνέπειες του Πολέμου:
Παρά την τελική επικράτηση της Σπάρτης, όλη η Ελλάδα εξέρχεται τραυματισμένη από τον πόλεμο:
1. οι πόλεις ερειπώθηκαν
2. η ύπαιθρος εγκαταλείφτηκε
3. υπήρξαν χιλιάδες νεκροί
4. ηθική κατάρρευση αξιών
5. επετράπη η ανάμειξη των Περσών
Στο συνέδριο των συμμάχων , που συγκαλείται στη Σπάρτη, οι Κορίνθιοι και οι άλλοι σύμμαχοι ζητούν την ολοκληρωτική κατάληψη της Αθήνας αλλά οι Σπαρτιάτες, επειδή αναγνώρισαν την προσφορά των Αθηναίων στους Περσικούς Πολέμους αρνήθηκαν και τελικά πρότειναν τους παρακάτω όρους, τους οποίους αποδέχτηκε η Αθήνα μη έχοντας άλλη επιλογή:
α. Η Αθήνα έπρεπε να παραδώσει τα πλοία της, εκτός από 12
β. Να κατεδαφιστούν τα Μακρά τείχη
γ. Να επανέλθουν οι πολιτικοί εξόριστοι
δ. Να έχουν τους ίδιους εχθρούς και σύμμαχους με τους Σπαρτιάτες.
Συνέπειες του Πολέμου:
Παρά την τελική επικράτηση της Σπάρτης, όλη η Ελλάδα εξέρχεται τραυματισμένη από τον πόλεμο:
1. οι πόλεις ερειπώθηκαν
2. η ύπαιθρος εγκαταλείφτηκε
3. υπήρξαν χιλιάδες νεκροί
4. ηθική κατάρρευση αξιών
5. επετράπη η ανάμειξη των Περσών
Δραστηριότητες:
- Αναζητήστε τις αιτίες του Πελοποννησιακού πολέμου πατώντας ΕΔΩ.
- Μπορείτε να δείτε τις Συμμαχίες που έχουν διαμορφωθεί στην Ελλάδα λίγο πριν την έναρξη του Πελοποννησιακού Πολέμου πατώντας ΕΔΩ.
- Για να κάνετε μια άσκηση σχετική με τα γεγονότα που έλαβαν χώρα κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο πατήστε ΕΔΩ.
- Μπορείτε να κατανοήσετε περισσότερο τις αιτίες και τις αφορμές του Πελοποννησιακού Πολέμου κάνοντας μια ακόμη άσκηση πατώντας ΕΔΩ.
- Μπορείτε να παρακολουθήστε τα σχετικά με την προσωπικότητα και τις ενέργειες του Αλκιβιάδη βίντεο πατώντας στους υπερσυνδέσμους: Βίντεο 1, Βίντεο 2, Βίντεο 3.
- Μπορείτε να κάνετε μια επαναληπτική άσκηση της διδακτικής ενότητας πατώντας ΕΔΩ.
- Άσκηση με ημερομηνίες στον Πελοποννησιακό Πόλεμο: πατήστε ΕΔΩ.