45. Μια επιστολή στα ελληνικά αναπτερώνει το ηθικό των πολιορκημένων
Μετάφραση Κειμένου:
Ο Καίσαρας μαθαίνει από τους αιχμαλώτους τι συμβαίνει στο στρατόπεδο του Κικέρωνα και σε πόσο μεγάλο κίνδυνο βρίσκεται η κατάσταση. Τότε πείθει κάποιον από τους Γαλάτες ιππείς, να μεταφέρει επιστολή στον Κικέρωνα. Φροντίζει και μεριμνά να μην μαθευτούν από τους εχθρούς τα σχέδιά μας, αν αρπάξουν την επιστολή. Γι’ αυτό το λόγο στέλνει επιστολή γραμμένη στα Ελληνικά. Συμβουλεύει τον ταχυδρόμο αν δεν μπορέσει να πλησιάσει, να δέσει την επιστολή στο λουρί του ακοντίου και να το ρίξει μέσα στο στρατόπεδο. Στο γράμμα γράφει ότι θα έρθει γρήγορα με τις λεγεώνες. Ο Γαλάτης, επειδή φοβήθηκε τον κίνδυνο, αποφάσισε να ρίξει το ακόντιο. Αυτό τυχαία καρφώθηκε σε ένα πύργο και μετά από τρεις μέρες το βλέπει κάποιος στρατιώτης και το μεταφέρει στον Κικέρωνα. Εκείνος διαβάζει μέχρι το τέλος την επιστολή και προτρέπει τους στρατιώτες να ελπίζουν στη σωτηρία τους.
Ο Καίσαρας μαθαίνει από τους αιχμαλώτους τι συμβαίνει στο στρατόπεδο του Κικέρωνα και σε πόσο μεγάλο κίνδυνο βρίσκεται η κατάσταση. Τότε πείθει κάποιον από τους Γαλάτες ιππείς, να μεταφέρει επιστολή στον Κικέρωνα. Φροντίζει και μεριμνά να μην μαθευτούν από τους εχθρούς τα σχέδιά μας, αν αρπάξουν την επιστολή. Γι’ αυτό το λόγο στέλνει επιστολή γραμμένη στα Ελληνικά. Συμβουλεύει τον ταχυδρόμο αν δεν μπορέσει να πλησιάσει, να δέσει την επιστολή στο λουρί του ακοντίου και να το ρίξει μέσα στο στρατόπεδο. Στο γράμμα γράφει ότι θα έρθει γρήγορα με τις λεγεώνες. Ο Γαλάτης, επειδή φοβήθηκε τον κίνδυνο, αποφάσισε να ρίξει το ακόντιο. Αυτό τυχαία καρφώθηκε σε ένα πύργο και μετά από τρεις μέρες το βλέπει κάποιος στρατιώτης και το μεταφέρει στον Κικέρωνα. Εκείνος διαβάζει μέχρι το τέλος την επιστολή και προτρέπει τους στρατιώτες να ελπίζουν στη σωτηρία τους.
Συντακτική αναγνώριση δευτερευουσών προτάσεων
1. “Que . . . gerantur, quantoque . . . sit: δευτερεύουσες ονοματικές πλάγιες ερωτηματικές, μερικής αγνοίας προτάσεις. Εισάγονται με τις ερωτηματικές αντωνυμίες que και quanto αντιστοίχως και συνδέονται παρατακτικά με το συμπλεκτικό σύνδεσμο que. Εκφέρονται με υποτακτική καθώς η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της δευτερεύουσας πρότασης. Ακολουθούν τους κανόνες ακολουθίας των χρόνων. Πρόκειται δηλαδή για υποτακτικές ενεστώτα μετά από ρήμα εξάρτησης αρκτικού χρόνου (η εξάρτηση βρίσκεται στο ρήμα ενεστώτα cognoscit), για να δηλωθεί το σύγχρονο στο παρόν. Οι προτάσεις χρησιμοποιούνται ως αντικείμενα στο ρήμα της κύριας πρότασης.
2. “Ut . . . deferat”: δευτερεύουσα ονοματική βουλητική πρόταση που εισάγεται με το βουλητικό θετικό σύνδεσμο ut. Εκφέρεται με υποτακτική γιατί το περιεχόμενό της δηλώνει το επιθυμητό. Ακολουθεί τους κανόνες της ιδιόμορφης ακολουθίας των χρόνων καθως η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της. Πρόκειται δηλαδή για υποτακτική ενεστώτα μετά από ρήμα εξάρτησης αρκτικού χρόνου (η εξάρτηση βρίσκεται στο ρήμα της κύριας πρότασης persuadet χρόνου ενεστώτα) για το παρόν. Η πρόταση λειτουργεί ως άμεσο αντικείμενο στο ρήμα της κύριας πρότασης.
3. “Ne . . . cognoscantur”: δευτερεύουσα ονοματική βουλητική πρόταση που εισάγεται με το βουλητικό αρνητικό σύνδεσμο ne. Εκφέρεται με υποτακτική γιατί το περιεχόμενό της δηλώνει το επιθυμητό. Ακολουθεί τους κανόνες της ιδιόμορφης ακολουθίας των χρόνων καθως η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της. Πρόκειται δηλαδή για υποτακτική ενεστώτα μετά από ρήματα εξάρτησης αρκτικού χρόνου (η εξάρτηση βρίσκεται στα ρήματα των κύριων προτάσεων curat και providet χρόνου ενεστώτα) για το παρόν. Η πρόταση λειτουργεί ως αντικείμενο στα ρήματα των δύο κύριων προτάσεων.
4. “Ut . . . adliget et . . . abiciat”: δευτερεύουσες ονοματικές βουλητικές προτάσεις που εισάγονται με το βουλητικό θετικό σύνδεσμο ut και συνδέονται παρατακτικά με το συμπλεκτικό σύνδεσμο et. Εκφέρονται με υποτακτική γιατί το περιεχόμενό της δηλώνει το επιθυμητό. Ακολουθεί τους κανόνες της ιδιόμορφης ακολουθίας των χρόνων καθως η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της. Πρόκειται δηλαδή για υποτακτικές ενεστώτα μετά από ρήμα εξάρτησης αρκτικού χρόνου (η εξάρτηση βρίσκεται στο ρήμα της κύριας πρότασης monet χρόνου ενεστώτα) για το παρόν. Η πρόταση λειτουργεί ως έμμεσο αντικείμενο στο ρήμα της κύριας πρότασης.
5. “Si . . . possit”: δευτερεύουσα υποθετική πρόταση (σε εξαρτημένο λόγο καθώς η απόδοσή της είναι στις δευτερεύουσες βουλητικές προτάσεις). Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο si και εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα. Για να βρεθεί η απόδοση είναι απαραίτητη η μετατροπή των βουλητικών προτάσεων σε ευθύ λόγο. Έτσι στον ευθύ λόγο η υπόθεση γίνεται si addire non poteris και η απόδοση βρίσκεται στα ρήματα adliget, abiciat (ή στις προστακτικές adliga και abice). Ο υποθετικός λόγος δηλώνει την ανοικτή υπόθεση για το μέλλον.
6. “Ut . . . mitteret”: δευτερεύουσα ονοματική βουλητική πρόταση που εισάγεται με το βουλητικό θετικό σύνδεσμο ut. Εκφέρεται με υποτακτική γιατί το περιεχόμενό της δηλώνει το επιθυμητό. Ακολουθεί τους κανόνες της ιδιόμορφης ακολουθίας των χρόνων καθως η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της. Πρόκειται δηλαδή για υποτακτική παρατατικού μετά από ρήμα εξάρτησης ιστορικού χρόνου (η εξάρτηση βρίσκεται στο ρήμα της κύριας πρότασης constituit χρόνου αορίστου) για το παρελθόν. Η πρόταση λειτουργεί ως αντικείμενο στο ρήμα της κύριας πρότασης.
7. “Ut . . . sperent”: δευτερεύουσα ονοματική βουλητική πρόταση που εισάγεται με το βουλητικό θετικό σύνδεσμο ut. Εκφέρεται με υποτακτική γιατί το περιεχόμενό της δηλώνει το επιθυμητό. Ακολουθεί τους κανόνες της ιδιόμορφης ακολουθίας των χρόνων καθως η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της. Πρόκειται δηλαδή για υποτακτική ενεστώτα μετά από ρήμα εξάρτησης αρκτικού χρόνου (η εξάρτηση βρίσκεται στο ρήμα της κύριας πρότασης adhortatur χρόνου ενεστώτα) για το παρόν. Η πρόταση λειτουργεί ως έμμεσο αντικείμενο στο ρήμα της κύριας πρότασης.
1. “Que . . . gerantur, quantoque . . . sit: δευτερεύουσες ονοματικές πλάγιες ερωτηματικές, μερικής αγνοίας προτάσεις. Εισάγονται με τις ερωτηματικές αντωνυμίες que και quanto αντιστοίχως και συνδέονται παρατακτικά με το συμπλεκτικό σύνδεσμο que. Εκφέρονται με υποτακτική καθώς η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της δευτερεύουσας πρότασης. Ακολουθούν τους κανόνες ακολουθίας των χρόνων. Πρόκειται δηλαδή για υποτακτικές ενεστώτα μετά από ρήμα εξάρτησης αρκτικού χρόνου (η εξάρτηση βρίσκεται στο ρήμα ενεστώτα cognoscit), για να δηλωθεί το σύγχρονο στο παρόν. Οι προτάσεις χρησιμοποιούνται ως αντικείμενα στο ρήμα της κύριας πρότασης.
2. “Ut . . . deferat”: δευτερεύουσα ονοματική βουλητική πρόταση που εισάγεται με το βουλητικό θετικό σύνδεσμο ut. Εκφέρεται με υποτακτική γιατί το περιεχόμενό της δηλώνει το επιθυμητό. Ακολουθεί τους κανόνες της ιδιόμορφης ακολουθίας των χρόνων καθως η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της. Πρόκειται δηλαδή για υποτακτική ενεστώτα μετά από ρήμα εξάρτησης αρκτικού χρόνου (η εξάρτηση βρίσκεται στο ρήμα της κύριας πρότασης persuadet χρόνου ενεστώτα) για το παρόν. Η πρόταση λειτουργεί ως άμεσο αντικείμενο στο ρήμα της κύριας πρότασης.
3. “Ne . . . cognoscantur”: δευτερεύουσα ονοματική βουλητική πρόταση που εισάγεται με το βουλητικό αρνητικό σύνδεσμο ne. Εκφέρεται με υποτακτική γιατί το περιεχόμενό της δηλώνει το επιθυμητό. Ακολουθεί τους κανόνες της ιδιόμορφης ακολουθίας των χρόνων καθως η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της. Πρόκειται δηλαδή για υποτακτική ενεστώτα μετά από ρήματα εξάρτησης αρκτικού χρόνου (η εξάρτηση βρίσκεται στα ρήματα των κύριων προτάσεων curat και providet χρόνου ενεστώτα) για το παρόν. Η πρόταση λειτουργεί ως αντικείμενο στα ρήματα των δύο κύριων προτάσεων.
4. “Ut . . . adliget et . . . abiciat”: δευτερεύουσες ονοματικές βουλητικές προτάσεις που εισάγονται με το βουλητικό θετικό σύνδεσμο ut και συνδέονται παρατακτικά με το συμπλεκτικό σύνδεσμο et. Εκφέρονται με υποτακτική γιατί το περιεχόμενό της δηλώνει το επιθυμητό. Ακολουθεί τους κανόνες της ιδιόμορφης ακολουθίας των χρόνων καθως η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της. Πρόκειται δηλαδή για υποτακτικές ενεστώτα μετά από ρήμα εξάρτησης αρκτικού χρόνου (η εξάρτηση βρίσκεται στο ρήμα της κύριας πρότασης monet χρόνου ενεστώτα) για το παρόν. Η πρόταση λειτουργεί ως έμμεσο αντικείμενο στο ρήμα της κύριας πρότασης.
5. “Si . . . possit”: δευτερεύουσα υποθετική πρόταση (σε εξαρτημένο λόγο καθώς η απόδοσή της είναι στις δευτερεύουσες βουλητικές προτάσεις). Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο si και εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα. Για να βρεθεί η απόδοση είναι απαραίτητη η μετατροπή των βουλητικών προτάσεων σε ευθύ λόγο. Έτσι στον ευθύ λόγο η υπόθεση γίνεται si addire non poteris και η απόδοση βρίσκεται στα ρήματα adliget, abiciat (ή στις προστακτικές adliga και abice). Ο υποθετικός λόγος δηλώνει την ανοικτή υπόθεση για το μέλλον.
6. “Ut . . . mitteret”: δευτερεύουσα ονοματική βουλητική πρόταση που εισάγεται με το βουλητικό θετικό σύνδεσμο ut. Εκφέρεται με υποτακτική γιατί το περιεχόμενό της δηλώνει το επιθυμητό. Ακολουθεί τους κανόνες της ιδιόμορφης ακολουθίας των χρόνων καθως η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της. Πρόκειται δηλαδή για υποτακτική παρατατικού μετά από ρήμα εξάρτησης ιστορικού χρόνου (η εξάρτηση βρίσκεται στο ρήμα της κύριας πρότασης constituit χρόνου αορίστου) για το παρελθόν. Η πρόταση λειτουργεί ως αντικείμενο στο ρήμα της κύριας πρότασης.
7. “Ut . . . sperent”: δευτερεύουσα ονοματική βουλητική πρόταση που εισάγεται με το βουλητικό θετικό σύνδεσμο ut. Εκφέρεται με υποτακτική γιατί το περιεχόμενό της δηλώνει το επιθυμητό. Ακολουθεί τους κανόνες της ιδιόμορφης ακολουθίας των χρόνων καθως η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της. Πρόκειται δηλαδή για υποτακτική ενεστώτα μετά από ρήμα εξάρτησης αρκτικού χρόνου (η εξάρτηση βρίσκεται στο ρήμα της κύριας πρότασης adhortatur χρόνου ενεστώτα) για το παρόν. Η πρόταση λειτουργεί ως έμμεσο αντικείμενο στο ρήμα της κύριας πρότασης.
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
apud Ciceronem: Εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του πλησίον ή του τοπικού εντοπισμού, δηλώνει μεταφορικά τόπο. Προσδιορίζει το ρήμα της πρότασης gerantur.
in periculo: Εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει τον εντοπισμό σε κατάσταση. Προσδιορίζει το ρήμα sit (είναι σε θέση κατηγορουμένου).
cuidam: Έμμεσο αντικείμενο του δίπτωτου ρήματος persuadet.
ex equitibus: Εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του διαιρεμένου συνόλου. Προσδιορίζει το ρήμα persuadet.
Όλες οι βουλητικές προτάσεις κατά τη μετατροπή τους σε ευθύ λόγο τρέπουν το ρήμα τους σε προστακτική.
ad Ciceronem: Εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει κίνηση προς πρόσωπο, μεταφορικά τόπο. Προσδιορίζει το ρήμα deferat.
intercepta: Υποθετική μετοχή αφαιρετικής απολύτου με υποκείμενό της το epistula. Η μετοχή αναλύεται σε δευτερεύουσα πρόταση και πρόκειται λανθάνοντα υποθετικό λόγο. Η υπόθεση είναι si intercepta sit απόδοση ne cognoscantur. Ο υποθετικός λόγος είναι και πλάγιος γιατί η απόδοση βρίσκεται σε δευτερεύουσα πρόταση. Αναλύεται σε ευθύ και γίνεται υπόθεση si intercepta erit απόδοση non cognoscentur. Ο υποθετικός λόγος δηλώνει την ανοικτή υπόθεση για το μέλλον.
litteris: Απρόθετη αφαιρετική ως επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει το μέσο. Προσδιορίζει το ρήμα mittit.
ob rem: Εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει το εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο. Προσδιορίζει το ρήμα mittit.
tragulae: Ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός, γενική κτητική. Προσδιορίζει το amentum
apud Ciceronem: Εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του πλησίον ή του τοπικού εντοπισμού, δηλώνει μεταφορικά τόπο. Προσδιορίζει το ρήμα της πρότασης gerantur.
in periculo: Εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει τον εντοπισμό σε κατάσταση. Προσδιορίζει το ρήμα sit (είναι σε θέση κατηγορουμένου).
cuidam: Έμμεσο αντικείμενο του δίπτωτου ρήματος persuadet.
ex equitibus: Εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του διαιρεμένου συνόλου. Προσδιορίζει το ρήμα persuadet.
Όλες οι βουλητικές προτάσεις κατά τη μετατροπή τους σε ευθύ λόγο τρέπουν το ρήμα τους σε προστακτική.
ad Ciceronem: Εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει κίνηση προς πρόσωπο, μεταφορικά τόπο. Προσδιορίζει το ρήμα deferat.
intercepta: Υποθετική μετοχή αφαιρετικής απολύτου με υποκείμενό της το epistula. Η μετοχή αναλύεται σε δευτερεύουσα πρόταση και πρόκειται λανθάνοντα υποθετικό λόγο. Η υπόθεση είναι si intercepta sit απόδοση ne cognoscantur. Ο υποθετικός λόγος είναι και πλάγιος γιατί η απόδοση βρίσκεται σε δευτερεύουσα πρόταση. Αναλύεται σε ευθύ και γίνεται υπόθεση si intercepta erit απόδοση non cognoscentur. Ο υποθετικός λόγος δηλώνει την ανοικτή υπόθεση για το μέλλον.
litteris: Απρόθετη αφαιρετική ως επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει το μέσο. Προσδιορίζει το ρήμα mittit.
ob rem: Εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει το εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο. Προσδιορίζει το ρήμα mittit.
tragulae: Ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός, γενική κτητική. Προσδιορίζει το amentum
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
turris: Όνομα ουσιαστικό, γ΄ κλίσης γένους θηλυκού. Το συγκεκριμένο ουσιαστικό έχει στην αιτιατική ενικού δύο τύπους turrim και turrem στην αφαιρετική ενικού κάνει turri (και σπανίως turre).
casus: Όνομα ουσιαστικό δ΄ κλίσης γένους αρσενικού. Στη δοτική ενικού έχει δύο τύπους casui και casu.
dies: Όνομα ουσιαστικό ε΄ κλίσης γένους: στον πληθυντικό είναι πάντα αρσενικού γένους. Στον ενικό είναι θηλυκού γένους, όταν σημαίνει α) χρονολογία επιστολής, β) δηλώνει χρονική διάρκεια, γ) στους ποιητές για λόγους μέτρου, δ) όταν χρησιμοποιείται με τη νομική του έννοια «dies certa»=τακτή μέρα.
tertius dies: Η συνεκφορά κατά κανόνα δεν έχει τύπους στον πληθυντικό. Κατ’ εξαίρεση παρατίθεται πληθυντικός στο λεξικό της Οξφόρδης.
littera –ae: θηλυκό, α κλίσης. Είναι ετερόσημο ουσιαστικό γιατί στον ενικόlittera -ae = το γράμμα τoυ αλφαβήτου, ενώ στον πληθυντικό litterae, -arum σημαίνει λογοτεχνία, επιστολή)
turris: Όνομα ουσιαστικό, γ΄ κλίσης γένους θηλυκού. Το συγκεκριμένο ουσιαστικό έχει στην αιτιατική ενικού δύο τύπους turrim και turrem στην αφαιρετική ενικού κάνει turri (και σπανίως turre).
casus: Όνομα ουσιαστικό δ΄ κλίσης γένους αρσενικού. Στη δοτική ενικού έχει δύο τύπους casui και casu.
dies: Όνομα ουσιαστικό ε΄ κλίσης γένους: στον πληθυντικό είναι πάντα αρσενικού γένους. Στον ενικό είναι θηλυκού γένους, όταν σημαίνει α) χρονολογία επιστολής, β) δηλώνει χρονική διάρκεια, γ) στους ποιητές για λόγους μέτρου, δ) όταν χρησιμοποιείται με τη νομική του έννοια «dies certa»=τακτή μέρα.
tertius dies: Η συνεκφορά κατά κανόνα δεν έχει τύπους στον πληθυντικό. Κατ’ εξαίρεση παρατίθεται πληθυντικός στο λεξικό της Οξφόρδης.
littera –ae: θηλυκό, α κλίσης. Είναι ετερόσημο ουσιαστικό γιατί στον ενικόlittera -ae = το γράμμα τoυ αλφαβήτου, ενώ στον πληθυντικό litterae, -arum σημαίνει λογοτεχνία, επιστολή)