2.2 Η γλώσσα
Η γενικευμένη χρήση της ελληνικής γλώσσας αποδεικνύει την οικουμενικότητα του ελληνιστικού πολιτισμού.
Κοινή ελληνική ονομάστηκε η γλώσσα που:
=> Αργότερα, αποτέλεσε το όργανο διάδοσης του χριστιανικού δόγματος (σε αυτή τη γλώσσα είναι γραμμένη η Βίβλος).
Κοινή ελληνική ονομάστηκε η γλώσσα που:
- διαδόθηκε κατά τα ελληνιστικά χρόνια.
- προέκυψε από τη συγχώνευση των ελληνικών διαλέκτων στον χώρο της Ανατολής
- είχε ως βάση την αττική διάλεκτο
- ικανοποιούσε την ανάγκη επικοινωνίας ανάμεσα στους ίδιους τους Έλληνες αλλά και διευκόλυνε την επικοινωνία τους με τους γηγενείς.
- την χρησιμοποιούσαν τόσο οι άνθρωποι στην καθημερινή τους ομιλία όσο και οι συγγραφείς της εποχής.
=> Αργότερα, αποτέλεσε το όργανο διάδοσης του χριστιανικού δόγματος (σε αυτή τη γλώσσα είναι γραμμένη η Βίβλος).
2.3. Η θρησκεία
Οι νέες συνθήκες που διαμορφώθηκαν ευνοούσαν την ανάμειξη θρησκευτικών πεποιθήσεων και την εμφάνιση νέων θεών εξαιτίας:
α) πολιτικών συνθηκών: οι βασιλείς επιθυμούσαν να εδραιώσουν την κυριαρχία τους, να γίνουν αποδεκτοί από το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού και γι αυτό συνεργάστηκαν με τα ήδη υπάρχοντα τοπικά ιερατεία και υιοθέτησαν τοπικές θρησκευτικές δοξασίες.
β) κοινωνικών συνθηκών: οι δύσκολες συνθήκες διαβίωσης, η πολιτική αστάθεια και η αβεβαιότητα για το μέλλον οδήγησαν το πλήθος στην αναζήτηση θρησκευτικών δοξασιών που υπόσχονταν μια καλύτερη ζωή μετά το θάνατο. Και έτσι, επικράτησαν θρησκείες με μυστηριακό περιεχόμενο (Ελευσίνια μυστήρια, Διονυσιακές τελετές, τελετές αφιερωμένες στον Μίθρα, στην Ίσιδα και στην Κυβέλη).
α) πολιτικών συνθηκών: οι βασιλείς επιθυμούσαν να εδραιώσουν την κυριαρχία τους, να γίνουν αποδεκτοί από το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού και γι αυτό συνεργάστηκαν με τα ήδη υπάρχοντα τοπικά ιερατεία και υιοθέτησαν τοπικές θρησκευτικές δοξασίες.
β) κοινωνικών συνθηκών: οι δύσκολες συνθήκες διαβίωσης, η πολιτική αστάθεια και η αβεβαιότητα για το μέλλον οδήγησαν το πλήθος στην αναζήτηση θρησκευτικών δοξασιών που υπόσχονταν μια καλύτερη ζωή μετά το θάνατο. Και έτσι, επικράτησαν θρησκείες με μυστηριακό περιεχόμενο (Ελευσίνια μυστήρια, Διονυσιακές τελετές, τελετές αφιερωμένες στον Μίθρα, στην Ίσιδα και στην Κυβέλη).
=> Δημιουργήθηκαν και νέες θρησκείες: Ο Πτολεμαίος επέβαλε στην Αίγυπτο τη λατρεία του Σάραπη (θεού αντίστοιχοι του Πλούτωνα αλλά είχε και άλλες ιδιότητες των θεών του Ολύμπου).
Θρησκευτικός Συγκρητισμός: τεχνητή ένωση θρησκευτικών δοξασιών και διαμόρφωση νέας λατρείας. |
|
2.4. Τα γράμματα
Γενικές Παρατηρήσεις
Κατά την ελληνιστική εποχή παρατηρείται:
γ) δημιουργία πνευματικών κέντρων (βιβλιοθήκες Αλεξάνδρειας, Περγάμου)
Κατά την ελληνιστική εποχή παρατηρείται:
- μαζική παραγωγή βιβλίων λόγω: α) διαδεδομένη χρήση της γραφής
γ) δημιουργία πνευματικών κέντρων (βιβλιοθήκες Αλεξάνδρειας, Περγάμου)
- οι συγγραφείς μιμούνταν τους συγγραφείς της κλασικής εποχή (προσπαθούσαν να γράψουν παρόμοια έργα)
- κάποιοι πνευματικοί άνθρωποι προσπαθούσαν απλώς να συγκεντρώσουν τα έργα των προγενέστερων συγγραφέων
- οι γραμματικοί: αντέγραφαν και σχολίαζαν των κείμενα των κλασικών συγγραφέων
Η ποίηση:
Τα έργα της ελληνιστικής εποχής δεν χαρακτηρίζονται από πρωτοτυπία. Χαρακτηριστικά της ελληνιστικής ποίησης:
|
|
Ιστοριογραφία:
Βασικός εκπρόσωπος του είδους είναι ο Πολύβιος ο Μεγαλοπολίτης:
Βασικός εκπρόσωπος του είδους είναι ο Πολύβιος ο Μεγαλοπολίτης:
- έζησε τα πρώτα έτη της ρωμαϊκής κυριαρχίας και κάλυψε με το έργο του την ιστορική περίοδο 220-146 π.Χ.
- τα 17 έτη παραμονής του στη Ρώμη ήρθε σε επαφή με τον κύκλο των Σκιπιώνων
- στην ιστορία του προσπαθεί να εξηγήσει τον λόγο της τελικής επικράτησης των Ρωμαίων.
Φιλοσοφία:
Η Αθήνα παρά την οικονομική παρακμή και την πολιτική κρίση ως πνευματικό κέντρο της εποχής εξακολουθεί να αποτελεί πόλο έλξης μορφωμένων, οικονομικά ευκατάστατων σπουδαστών που επιθυμούν να διδαχτούν φιλοσοφία.
Σχολές της εποχής: α) Ακαδημία του Πλάτωνα
β) Λύκειο του Αριστοτέλη
γ) Ποικίλη Στοά του Ζήνωνα (στωική φιλοσοφία): ο άνθρωπος ως μέρος της παγκόσμιας φύσης, κυβερνάται από τον νόμο της Λογικής και έχει κοινά χαρακτηριστικά με τα ζώα αλλά και με τους Θεούς. Ο στωικός δεν αρνείται τον κόσμο των θνητών πραγμάτων, ούτε όμως και εξαρτάται από αυτόν, απλώς ζει ατάραχα μέσα του.
δ) Κήπος του Επίκουρου (επικούρεια φιλοσοφία): στον αντίποδα της στωικής σκέψης, ο Επίκουρος πρέσβευε ότι η γνώση συντελεί στο να απαλλαγεί ο άνθρωπος από το φόβο. Η η ευτυχία αποκτάται με την απόλαυση (πνευματική).
=> Η φιλοσοφική σκέψη επικέντρωσε το ενδιαφέρον της σε προβλήματα της ζωής του ανθρώπου. Η φιλοσοφία απέκτησε πρακτικό προσανατολισμό.
2.5. Οι Επιστήμες
Εισαγωγικά:
Αριστοτέλης: προσπάθησε και κατόρθωσε να συστηματοποιήσει παρατηρήσεις, βασικές αρχές διακριτών επιστημονικών πεδίων.
Αυτή η προσπάθεια συστηματοποιήθηκε από τον Αλέξανδρο, στην εποχή του οποίου η επιστήμη τέθηκε στην υπηρεσία της προσπάθειάς του να επικρατήσει στον τότε γνωστό κόσμο.
Αριστοτέλης: προσπάθησε και κατόρθωσε να συστηματοποιήσει παρατηρήσεις, βασικές αρχές διακριτών επιστημονικών πεδίων.
Αυτή η προσπάθεια συστηματοποιήθηκε από τον Αλέξανδρο, στην εποχή του οποίου η επιστήμη τέθηκε στην υπηρεσία της προσπάθειάς του να επικρατήσει στον τότε γνωστό κόσμο.
Γεωγραφικές γνώσεις:
εξερεύνηση περιοχών αγνώστων στον τότε ελληνικό κόσμο: α) Νέαρχος (επικεφαλής του στόλου του Αλέξανδρου κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του στην Ασία), μετά το τέλος της εκστρατείας και μετά την κάθοδο του Ινδού ποταμού, έπλευσε από τις εκβολές του έως τον Περσικό Κόλπο και έφτασε μέχρι τον Ευφράτη. Στο έργο του Παράπλους κατέγραψε τις εμπειρίες του από την εκστρατεία στις Ινδίες και στη Μικρά Ασία. β) Πυθέας Μασσαλιώτης: (αρχαίος Έλληνας έμπορος, εξερευνητής και γεωγράφος από τη Μασσαλία) πραγματοποίησε ταξίδι στις θάλασσες της βόρειας Ευρώπης και έφτασε πιθανόν μέχρι τη σημερινή Ισλανδία και ίσως και μέχρι τη Γροιλανδία. γ) Ερατοσθένης (αρχαίος Έλληνας μαθηματικός, γεωγράφος, αστρονόμος, μουσικός, ποιητή, ιστορικός, φιλόλογος και συγγραφέας) θεωρείται ο πρώτος άνθρωπος στην ιστορία που υπολόγισε το μέγεθος της Γης και κατασκεύασε ένα σύστημα συντεταγμένων με παράλληλους και μεσημβρινούς. Επίσης, κατασκεύασε και έναν χάρτη του κόσμου, όπως τον θεωρούσε. |
|
Αστρονομία:
|
|
Φυσικές Επιστήμες:
β) έθεσε τις βάσεις της υδροστατικής γ) μίλησε για το ειδικό βάρος των σωμάτων δ) εξήγησε την αρχής του μοχλού. |
|
Φυσιογνωστικές Επιστήμες:
- κέντρο της ανάπτυξης των φυσιογνωστικών επιστημών παρέμεινε η Αλεξάνδρεια (υπήρχε βοτανικός, ζωολογικός κήπος, όπου μελετούνταν τα ζώα και τα φυτά που προέρχονταν από τις χώρες της Ανατολής).
- στον τομέα της Βιολογίας διακρίθηκε ο Ηρόφιλος (γιατρός και ανατόμος της Ελληνιστικής περιόδου), ο οποίος βάσισε τα συμπεράσματά του στην ανατομή του ανθρώπινου σώματος και δίκαια θεωρείται από τους πρώτους σκαπανείς της ανατομίας, αλλά και της φυσιολογίας. Χρησιμοποίησε σε ευρεία κλίμακα το πείραμα και υπήρξε άριστος παθολόγος, φαρμακολόγος, γυναικολόγος και μαιευτήρας, πιθανώς και χειρουργός (όμως δεν έχουν διασωθεί χειρουργικά του έργα). Τέλος, μελέτησε το νευρικό σύστημα, διακρίνοντας τα νεύρα από τα αιμοφόρα αγγεία και τα κινητικά από τα αισθητήρια νεύρα.
- στον τομέα της Ιατρικής, διακρίθηκε ο Γαληνός (ιατρός από την Πέργαμο, o οποίος ένα μεγάλο μέρος της ζωής του το πέρασε στη Ρώμη, ως προσωπικός ιατρός του Μάρκου Αυρήλιος) με εκτενείς ανατομικές και χειρουργικές γνώσεις.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Συμπληρώστε το παρακάτω σταυρόλεξο (αναφέρεται και στις δύο ενότητες των Ελληνιστικών χρόνων).
Συμπληρώστε το παρακάτω σταυρόλεξο (αναφέρεται και στις δύο ενότητες των Ελληνιστικών χρόνων).