Μαρία Ιορδανίδου: Σαν τα τρελά πουλιά
Εισαγωγικά-Βιογραφικά:
H Μαρία Ιορδανίδου γεννήθηκε το 1897 στην Κωνσταντινούπολη. Κόρη του Υδραίου Νικόλα Κριεζή, μηχανικού του εμπορικού ναυτικού και της Πολίτισσας Ευφροσύνης Μάγκου. Στην Κωνσταντινούπολη φοίτησε στο Αμερικάνικο Κολέγιο και το 1914 βρέθηκε στο Βατούμ όπου παρέμεινε για πέντε χρόνια αποκλεισμένη λόγω του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της Οκτωβριανής Επανάστασης Το 1919 επέστρεψε στην Πόλη και εργάστηκε σε αμερικανική εμπορική εταιρεία. Το 1920 πήρε μετάθεση για την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου ήρθε σε επαφή με τους πνευματικούς κύκλους, έγινε μέλος του κομμουνιστικού κόμματος Αιγύπτου και παντρεύτηκε τον εκπαιδευτικό Ιορδάνη Ιορδανίδη. Μετά το γάμο της εγκαταστάθηκε με το σύζυγο και τη μητέρα της στην Αθήνα, όπου εργάστηκε στην πρεσβεία της Σοβιετικής Ένωσης. Το 1931 χώρισε από τον Ιορδανίδη, με τον οποίο είχε στο μεταξύ αποκτήσει δυο παιδιά. Το 1939 απολύθηκε από την πρεσβεία και ξανάρχισε να ασχολείται με τα μαθήματα ξένων γλωσσών. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής καταστράφηκε το σπίτι της και η ίδια διώχτηκε και κλείστηκε σε διάφορα στρατόπεδα. Εξαιτίας των συνθηκών της ζωής της η Ιορδανίδου απέκτησε μεγάλη γλωσσομάθεια. Έγινε γνωστή στο λογοτεχνικό χώρο με το έργο Λωξάντρα, που έγραψε σε ηλικία 65 χρονών και ουσιαστικά πρόκειται για την ιστορία της γιαγιάς της. Πέθανε στις 6 Νοεμβρίου 1989.
Δραστηριότητες:
H Μαρία Ιορδανίδου γεννήθηκε το 1897 στην Κωνσταντινούπολη. Κόρη του Υδραίου Νικόλα Κριεζή, μηχανικού του εμπορικού ναυτικού και της Πολίτισσας Ευφροσύνης Μάγκου. Στην Κωνσταντινούπολη φοίτησε στο Αμερικάνικο Κολέγιο και το 1914 βρέθηκε στο Βατούμ όπου παρέμεινε για πέντε χρόνια αποκλεισμένη λόγω του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της Οκτωβριανής Επανάστασης Το 1919 επέστρεψε στην Πόλη και εργάστηκε σε αμερικανική εμπορική εταιρεία. Το 1920 πήρε μετάθεση για την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου ήρθε σε επαφή με τους πνευματικούς κύκλους, έγινε μέλος του κομμουνιστικού κόμματος Αιγύπτου και παντρεύτηκε τον εκπαιδευτικό Ιορδάνη Ιορδανίδη. Μετά το γάμο της εγκαταστάθηκε με το σύζυγο και τη μητέρα της στην Αθήνα, όπου εργάστηκε στην πρεσβεία της Σοβιετικής Ένωσης. Το 1931 χώρισε από τον Ιορδανίδη, με τον οποίο είχε στο μεταξύ αποκτήσει δυο παιδιά. Το 1939 απολύθηκε από την πρεσβεία και ξανάρχισε να ασχολείται με τα μαθήματα ξένων γλωσσών. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής καταστράφηκε το σπίτι της και η ίδια διώχτηκε και κλείστηκε σε διάφορα στρατόπεδα. Εξαιτίας των συνθηκών της ζωής της η Ιορδανίδου απέκτησε μεγάλη γλωσσομάθεια. Έγινε γνωστή στο λογοτεχνικό χώρο με το έργο Λωξάντρα, που έγραψε σε ηλικία 65 χρονών και ουσιαστικά πρόκειται για την ιστορία της γιαγιάς της. Πέθανε στις 6 Νοεμβρίου 1989.
Δραστηριότητες:
Υπόθεση του Έργου "Σαν τα τρελά πουλιά"
Σαν τα τρελά πουλιά τον κάνανε τον κόσμο, οι καταραμένοι. Σαν τα τρελά πουλιά”, είναι η χαρακτηριστική φράση, με την οποία αρχίζει το βιβλίο, γραμμένο το 1978, που η κυρία Κλειώ, η μητέρα της Άννας (και συγγραφέως του βιβλίου) θα συνεχίσει να επαναλαμβάνει μπροστά σε κάθε σημαντικό ιστορικό γεγονός των αρχών του 20ου αιώνα, που εξανάγκαζε τους ανθρώπους σε μεταναστευτικές ή προσφυγικές μετακινήσεις. Μητέρα και κόρη, κατά τη μετακίνησή τους στην Αλεξάνδρεια του 1920, μια όχι ακριβώς εξαναγκαστική μετακίνηση μάλλον όμως επιβεβλημένη λόγω οικονομικών δυσχερειών, θα ξαναθυμηθούν τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 και τους πρώτους μετανάστες της πολυπληθούς οικογένειας, τους δύο ανιψιούς της κυρίας Κλειώς, που αναγκάστηκαν να φυγαδευτούν στη Νότιο Αφρική, για να μην καταταγούν στον τουρκικό στρατό. Τα βέλη του φτερωτού έρωτα θα οδηγήσουν την Άννα (και τη μητέρα της) σε νέα μετανάστευση, αυτήν τη φορά στην Αθήνα. Στην Αθήνα της προσφυγιάς του ’22, εποχής που η Άννα, παντρεμένη πλέον με στέλεχος της Αριστεράς και σε ένα περιβάλλον όπου κυριαρχεί η αποκατάσταση των Ελλήνων Μικρασιατών στη νέα τους πατρίδα, η διαβίωση θα είναι αρκετά δύσκολη. |
|
Χρόνος του Αποσπάσματος:
Περίπου το 1920, όπως πληροφορούμαστε και από το εισαγωγικό σημείωμα στο κείμενο. Γενικότερα, ο χρόνος της ιστορίας δεν έχει διαφορά από το χρόνο της αφήγησης εφόσον το συγκεκριμένο απόσπασμα αφορά στις σκέψεις και στα συναισθήματα της μητέρας-αφηγήτριας της ιστορίας.
Αφηγηματικός Τόπος:
Η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου έχουν καταφύγει η Άννα με τη μητέρα της Κλειώ λόγω των συνθηκών και των συνεπειών του ελληνοτουρκικού πολέμου το 1897.
Πρόσωπα του Αποσπάσματος:
Η Άννα: ένα κορίτσι, περίπου στην ηλικία της εφηβείας, της οποίας ο χαρακτήρας σκιαγραφείται από την αφηγήτρια.
Η μητέρα της Άννα, η Κλειώ: μια γυναίκα γαλουχημένη με τις αντιλήψεις και τις ιδέες της εποχής της.
Αναφορά σε άλλα πρόσωπα: μέσα από το απόσπασμα γίνεται αναφορά και σε άλλα πρόσωπα, τα οποία ωστόσο δεν διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας.
Περίπου το 1920, όπως πληροφορούμαστε και από το εισαγωγικό σημείωμα στο κείμενο. Γενικότερα, ο χρόνος της ιστορίας δεν έχει διαφορά από το χρόνο της αφήγησης εφόσον το συγκεκριμένο απόσπασμα αφορά στις σκέψεις και στα συναισθήματα της μητέρας-αφηγήτριας της ιστορίας.
Αφηγηματικός Τόπος:
Η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου έχουν καταφύγει η Άννα με τη μητέρα της Κλειώ λόγω των συνθηκών και των συνεπειών του ελληνοτουρκικού πολέμου το 1897.
Πρόσωπα του Αποσπάσματος:
Η Άννα: ένα κορίτσι, περίπου στην ηλικία της εφηβείας, της οποίας ο χαρακτήρας σκιαγραφείται από την αφηγήτρια.
Η μητέρα της Άννα, η Κλειώ: μια γυναίκα γαλουχημένη με τις αντιλήψεις και τις ιδέες της εποχής της.
Αναφορά σε άλλα πρόσωπα: μέσα από το απόσπασμα γίνεται αναφορά και σε άλλα πρόσωπα, τα οποία ωστόσο δεν διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας.
Αφηγηματικοί Τρόποι:
Αφήγηση (= διήγηση των γεγονότων του παρελθόντος από τον αφηγητή):
1. "Έτσι κυλούσε η ζωή της Άννας..."
Περιγραφή (= περιγραφή τοπίων, τόπων και προσώπων)
"Ο ξάδερφος της νύφης τους της Ειρήνης ... έτοιμος είναι" : προσπάθεια της αφηγήτριας να μεταδώσει τα χαρακτηριστικά ενός προσώπου.
Διάλογος
Η ανταλλαγή φράσεων ανάμεσα στα πρόσωπα ενός ποιήματος ή πεζογραφήματος, τα οποία είναι είτε φανταστικά είτε πραγματικά.
Η μητέρα παραθέτει τον διάλογο ανάμεσα σε εκείνη και στην κόρη της.
Σχόλια
Πρόκειται για παρεμβολές από σχολίων, σκέψεων, γνωμών από τον αφηγητή, τα οποία πολλές φορές δεν έχουν σχέση με την αφήγηση.
"Καλά. Στο διάλογο να πάει..."
Εσωτερικός μονόλογος
Πρόκειται για την απόδοση των σκέψεων ή των συναισθημάτων σε α΄ πρόσωπο και σε χρόνο ενεστώτα:
"Όχι, ούτε αυτό. Ε, τι θέλει λοιπόν;"
Αφήγηση (= διήγηση των γεγονότων του παρελθόντος από τον αφηγητή):
1. "Έτσι κυλούσε η ζωή της Άννας..."
Περιγραφή (= περιγραφή τοπίων, τόπων και προσώπων)
"Ο ξάδερφος της νύφης τους της Ειρήνης ... έτοιμος είναι" : προσπάθεια της αφηγήτριας να μεταδώσει τα χαρακτηριστικά ενός προσώπου.
Διάλογος
Η ανταλλαγή φράσεων ανάμεσα στα πρόσωπα ενός ποιήματος ή πεζογραφήματος, τα οποία είναι είτε φανταστικά είτε πραγματικά.
Η μητέρα παραθέτει τον διάλογο ανάμεσα σε εκείνη και στην κόρη της.
Σχόλια
Πρόκειται για παρεμβολές από σχολίων, σκέψεων, γνωμών από τον αφηγητή, τα οποία πολλές φορές δεν έχουν σχέση με την αφήγηση.
"Καλά. Στο διάλογο να πάει..."
Εσωτερικός μονόλογος
Πρόκειται για την απόδοση των σκέψεων ή των συναισθημάτων σε α΄ πρόσωπο και σε χρόνο ενεστώτα:
"Όχι, ούτε αυτό. Ε, τι θέλει λοιπόν;"
Ύφος του Κειμένου:
1. Απλό/λιτό/οικείο: Λεξιλόγιο καθημερινό και κατανοητό, παρατακτική σύνδεση ή ασύνδετο σχήμα. Παραδείγματα:
α) Μικροπερίοδος λόγος: Έμμονη ιδέα...Σιγά-Σιγά.
β) Ασύνδετα σχήματα: Θα μάζευε παραδάκι ....
γ) λεξιλόγιο απλό/λαϊκό: μιρμιρία, παραδάκι, σνομπ, διάολο να πάει...
2. Ζωντανό, γλαφυρό, παραστατικό, λογοτεχνικό: Ευθύς λόγος "Πάρε κανέναν άνθρωπο της σειράς σου", διάλογος "Απα -πα πα", ερωτήσεις "Πλούσιο θέλεις", χρήση παραδειγμάτων (όπως παντρεύτηκε η θεία Αγάθω" και σχημάτων λόγου (μεταφορές, εικόνες, παρομοιώσεις κτλ.)
3. Ειρωνικό: Λέξεις ή φράσεις που κοροϊδεύουν πρόσωπα και καταστάσεις (Τις εστί πλούσιος....;), χρήση εισαγωγικών, θαυμαστικών, υπαινιγμοί.
4. Προφορικό: Λέξεις ή φράσεις που χρησιμοποιούνται συνήθως στον καθημερινό προφορικό λόγο (Α πα πα, διάολο, σνομπ).
1. Απλό/λιτό/οικείο: Λεξιλόγιο καθημερινό και κατανοητό, παρατακτική σύνδεση ή ασύνδετο σχήμα. Παραδείγματα:
α) Μικροπερίοδος λόγος: Έμμονη ιδέα...Σιγά-Σιγά.
β) Ασύνδετα σχήματα: Θα μάζευε παραδάκι ....
γ) λεξιλόγιο απλό/λαϊκό: μιρμιρία, παραδάκι, σνομπ, διάολο να πάει...
2. Ζωντανό, γλαφυρό, παραστατικό, λογοτεχνικό: Ευθύς λόγος "Πάρε κανέναν άνθρωπο της σειράς σου", διάλογος "Απα -πα πα", ερωτήσεις "Πλούσιο θέλεις", χρήση παραδειγμάτων (όπως παντρεύτηκε η θεία Αγάθω" και σχημάτων λόγου (μεταφορές, εικόνες, παρομοιώσεις κτλ.)
3. Ειρωνικό: Λέξεις ή φράσεις που κοροϊδεύουν πρόσωπα και καταστάσεις (Τις εστί πλούσιος....;), χρήση εισαγωγικών, θαυμαστικών, υπαινιγμοί.
4. Προφορικό: Λέξεις ή φράσεις που χρησιμοποιούνται συνήθως στον καθημερινό προφορικό λόγο (Α πα πα, διάολο, σνομπ).
Ο ρόλος του ασύνδετου σχήματος στο απόσπασμα:
Τα ασύνδετα σχήματα αφορούν στη σύνδεση προτάσεων αλλά και στην παράθεση όρων και υπάρχουν στα εξής σημεία:
α) Μάζεψε κουρελόμπογους ... φθινοπωρινά ρετσέλια
β) Κάνε παιδιά, εγγόνια, δισέγγονα.
Στα παραπάνω ασύνδετα σχήματα δεσπόζει η παραινετική προστατική με σκοπό να τονιστεί η ανάδειξη του πλήθους των υποχρεώσεων που ήραν συνδεδεμένες με την καθιερωμένη εικόνα της γυναίκας των αρχών του 20ου αιώνα. Σύμφωνα με το κοινωνικό κατεστημένο, η γυναίκα αποκτούσε αξία μόνο εφόσον μπορούσε να ανταποκριθεί σε μια σειρά κοινωνικές επιταγές: να παντρευτεί, να ασχοληθεί με το νοικοκυριό της, να κάνει παιδιά κλπ.
Η χρήση της προστακτικής καθιστά ξεκάθαρο ότι δεν υπήρχαν περιθώρια διαφοροποίησης από αυτή την πορεία και το γεγονός ότι πρόκειται για συμβουλές που δίνονται από την ίδια τη μάνα στην κόρη της καθιστά εμφανές το ότι και η μητέρα αποδέχεται πλήρως το κοινωνικό κατεστημένο.
Τα ασύνδετα σχήματα αφορούν στη σύνδεση προτάσεων αλλά και στην παράθεση όρων και υπάρχουν στα εξής σημεία:
α) Μάζεψε κουρελόμπογους ... φθινοπωρινά ρετσέλια
β) Κάνε παιδιά, εγγόνια, δισέγγονα.
Στα παραπάνω ασύνδετα σχήματα δεσπόζει η παραινετική προστατική με σκοπό να τονιστεί η ανάδειξη του πλήθους των υποχρεώσεων που ήραν συνδεδεμένες με την καθιερωμένη εικόνα της γυναίκας των αρχών του 20ου αιώνα. Σύμφωνα με το κοινωνικό κατεστημένο, η γυναίκα αποκτούσε αξία μόνο εφόσον μπορούσε να ανταποκριθεί σε μια σειρά κοινωνικές επιταγές: να παντρευτεί, να ασχοληθεί με το νοικοκυριό της, να κάνει παιδιά κλπ.
Η χρήση της προστακτικής καθιστά ξεκάθαρο ότι δεν υπήρχαν περιθώρια διαφοροποίησης από αυτή την πορεία και το γεγονός ότι πρόκειται για συμβουλές που δίνονται από την ίδια τη μάνα στην κόρη της καθιστά εμφανές το ότι και η μητέρα αποδέχεται πλήρως το κοινωνικό κατεστημένο.
Στοιχεία προφορικότητας του αποσπάσματος:
α) απλό και καθημερινό λεξιλόγιο: παραδάκι, σνομπ.
β) μικροπερίοδος λόγος: Έμμονη ιδέα...Σιγά-Σιγά.
γ) χρήση β΄ ενικού προσώπου: πάρε κανένα άνθρωπο...
δ) χρήση ερωτήσεων: Καλέ Τρελάθηκες;
ε) χρήση ευθέως λόγου: πάρε κανένα άνθρωπο....
στ) χρήση διαλόγων: Τις εστί πλούσιος;....
=> Αυτά τα στοιχεία προφορικότητας καθιστούν τον λόγο παραστατικό, ζωντανό και προσδίδουν ενδιαφέρον στο κείμενο. Ο αναγνώστης μπορεί να παρακολουθήσει πιο εύκολα την εξέλιξη της υπόθεσης και να κατανοήσει τις σκέψεις και τις πράξεις των ηρώων.
α) απλό και καθημερινό λεξιλόγιο: παραδάκι, σνομπ.
β) μικροπερίοδος λόγος: Έμμονη ιδέα...Σιγά-Σιγά.
γ) χρήση β΄ ενικού προσώπου: πάρε κανένα άνθρωπο...
δ) χρήση ερωτήσεων: Καλέ Τρελάθηκες;
ε) χρήση ευθέως λόγου: πάρε κανένα άνθρωπο....
στ) χρήση διαλόγων: Τις εστί πλούσιος;....
=> Αυτά τα στοιχεία προφορικότητας καθιστούν τον λόγο παραστατικό, ζωντανό και προσδίδουν ενδιαφέρον στο κείμενο. Ο αναγνώστης μπορεί να παρακολουθήσει πιο εύκολα την εξέλιξη της υπόθεσης και να κατανοήσει τις σκέψεις και τις πράξεις των ηρώων.
ΕΙΔΟΣ ΑΦΗΓΗΤΗ:
=> Εσωτερική Εστίαση: Η θέαση της ιστορίας είναι περιορισμένη και ανήκει σε ένα από τα πρόσωπα του έργου, την μάνα.
- Ομοδιηγητικός: ο αφηγητής αν και αρχικά φαίνεται ότι διηγείται μια ιστορία στην οποία δεν έχει συμμετοχή (εξωδιηγητικός/χρήση γ΄ προσώπου), ωστόσο στην πραγματικότητα είναι ένα από τα πρόσωπα της ιστορίας (η μητέρα της Άννας), όπως γνωρίζουμε από τα εισαγωγικά του μαθήματος.
- Αφηγητής-Άνθρωπος: η αφηγήτρια μετέχει στη δράση, ωστόσο έχει πρόσβαση ακόμη και στις πιο μύχιες σκέψεις της Άννας εφόσον η αφήγηση της ιστορίας πραγματοποιείται σε δευτερεύοντα χρόνο (μετά την εξέλιξη της ιστορίας).
=> Εσωτερική Εστίαση: Η θέαση της ιστορίας είναι περιορισμένη και ανήκει σε ένα από τα πρόσωπα του έργου, την μάνα.
ΗΘΟΓΡΑΦΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ:
ΆΝΝΑ: Μια έφηβη κοπέλα που φαίνεται αποφασισμένη να επιτύχει αυτό που πραγματικά θέλει στη ζωή της. Βασικός στόχος της είναι η μόρφωση, μέσα από την οποία θεωρεί ότι θα κατορθώσει να βρει απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα που την απασχολούν. Αρνείται να υπακούσει στις κοινωνικές επιταγές και επιθυμεί να πάρει τη ζωή στα χέρια της. Πρόκειται για μια αρκετά πρωτοποριακή προσωπικότητα για τα δεδομένα της εποχή των αρχών του 20ου αιώνα.
ΑΦΗΓΗΤΡΙΑ: Θεωρεί ότι η επιθυμία της Άννας θα είναι παροδική και στην πραγματικότητα δεν θα μπορέσει να απεγκλωβιστεί από τη μοίρα που της επιτάσσει η γυναικεία φύση της. Εκφράζει την αντίρρησή της με ένα ειρωνικό ύφος. Αυτή η πίστη ότι τελικά η Άννα δεν θα κατορθώσει να απεγκλωβιστεί από τη μοίρα της καταδεικνύει το πως η ίδια τελικά είναι εγκλωβισμένη από τις αντιλήψεις της εποχής της και πως τις αποδέχεται πλήρως.
ΆΝΝΑ: Μια έφηβη κοπέλα που φαίνεται αποφασισμένη να επιτύχει αυτό που πραγματικά θέλει στη ζωή της. Βασικός στόχος της είναι η μόρφωση, μέσα από την οποία θεωρεί ότι θα κατορθώσει να βρει απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα που την απασχολούν. Αρνείται να υπακούσει στις κοινωνικές επιταγές και επιθυμεί να πάρει τη ζωή στα χέρια της. Πρόκειται για μια αρκετά πρωτοποριακή προσωπικότητα για τα δεδομένα της εποχή των αρχών του 20ου αιώνα.
ΑΦΗΓΗΤΡΙΑ: Θεωρεί ότι η επιθυμία της Άννας θα είναι παροδική και στην πραγματικότητα δεν θα μπορέσει να απεγκλωβιστεί από τη μοίρα που της επιτάσσει η γυναικεία φύση της. Εκφράζει την αντίρρησή της με ένα ειρωνικό ύφος. Αυτή η πίστη ότι τελικά η Άννα δεν θα κατορθώσει να απεγκλωβιστεί από τη μοίρα της καταδεικνύει το πως η ίδια τελικά είναι εγκλωβισμένη από τις αντιλήψεις της εποχής της και πως τις αποδέχεται πλήρως.
ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ
Για μια γυναίκα των αρχών του 20ου αιώνα ήταν αρκετά δύσκολο να επιλέξει το δρόμο της μόρφωσης και της επαγγελματικής αποκατάστασης. Οι προκαταλήψεις και τα κοινωνικά στερεότυπα περιόριζαν το ρόλο της γυναίκας μέσα στο πλαίσιο της οικογένειας. Εκείνη την εποχή η γυναίκα έπρεπε να βρει έναν σύζυγο, να δημιουργήσει μαζί του οικογένεια και να ασχοληθεί αποκλειστικά με τη φροντίδα των παιδιών της.
Σε περίπτωση που η γυναίκα επέλεγε κάτι διαφορετικό από τα παραπάνω, στο πλαίσιο της οικογένειάς της αναπτύσσονταν συγκρούσεις και αντιδικίες μιας και οι γονείς της εξέφραζαν την αντίρρησή τους.
Γενικά, εκείνη την εποχή η κοινωνία ήταν ανδροκρατούμενη και για τον λόγο αυτό από το στενότερο οικογενειακό περιβάλλον αλλά και από την ευρύτερη κοινωνία έμπαιναν φραγμοί στις προσωπικές επιδιώξεις της κάθε γυναίκας.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ελληνίδας ζωγράφου, Ελένης Μπούκουρα, η οποία αναγκάστηκε να μεταμφιεστεί σε άντρα για να κατορθώσει να σπουδάσει στην Ιταλία στα μέσα του 19ου αιώνα.
Για μια γυναίκα των αρχών του 20ου αιώνα ήταν αρκετά δύσκολο να επιλέξει το δρόμο της μόρφωσης και της επαγγελματικής αποκατάστασης. Οι προκαταλήψεις και τα κοινωνικά στερεότυπα περιόριζαν το ρόλο της γυναίκας μέσα στο πλαίσιο της οικογένειας. Εκείνη την εποχή η γυναίκα έπρεπε να βρει έναν σύζυγο, να δημιουργήσει μαζί του οικογένεια και να ασχοληθεί αποκλειστικά με τη φροντίδα των παιδιών της.
Σε περίπτωση που η γυναίκα επέλεγε κάτι διαφορετικό από τα παραπάνω, στο πλαίσιο της οικογένειάς της αναπτύσσονταν συγκρούσεις και αντιδικίες μιας και οι γονείς της εξέφραζαν την αντίρρησή τους.
Γενικά, εκείνη την εποχή η κοινωνία ήταν ανδροκρατούμενη και για τον λόγο αυτό από το στενότερο οικογενειακό περιβάλλον αλλά και από την ευρύτερη κοινωνία έμπαιναν φραγμοί στις προσωπικές επιδιώξεις της κάθε γυναίκας.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ελληνίδας ζωγράφου, Ελένης Μπούκουρα, η οποία αναγκάστηκε να μεταμφιεστεί σε άντρα για να κατορθώσει να σπουδάσει στην Ιταλία στα μέσα του 19ου αιώνα.