26. O Πλίνιος αναγγέλλει ένα θλιβερό γεγονός
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Ο Γάιος Πλίνιος στέλνει τις ευχές του στο φίλο του Μαρκελλίνο. Πάρα πολύ θλιμμένος σου γράφω αυτά: Η μικρότερη κόρη του φίλου μας, του Φουνδανού, πέθανε. Από αυτό το κορίτσι τίποτα ποτέ πιο πρόσχαρο, τίποτα πιο αξιαγάπητο, ούτε πιο άξιο για πιο μακρόχρονη ζωή, δεν είδα. Ακόμα δεν είχε συμπληρώσει τα δεκατρία χρόνια και εκείνη είχε κιόλας γεροντική φρόνηση, σοβαρότητα που ταίριαζε σε δέσποινα και όμως κοριτσίστικη γλυκύτητα. Πώς κρεμιόταν εκείνη από τον λαιμό του πατέρα! Πώς αγκάλιαζε εμάς, τους πατρικούς φίλους, και με αγάπη και με σεμνότητα! ! Πώς αγαπούσε τις τροφούς, τους παιδαγωγούς, τους δασκάλους! Με πόση επιμέλεια, με πόση εξυπνάδα διάβαζε συχνά! Πόσο συγκρατημένα έπαιζε! Με πόση υπομονή και με πόση επίσης εγκαρτέρηση εκείνη υπόμεινε την τελευταία αρρώστια!
Ο Γάιος Πλίνιος στέλνει τις ευχές του στο φίλο του Μαρκελλίνο. Πάρα πολύ θλιμμένος σου γράφω αυτά: Η μικρότερη κόρη του φίλου μας, του Φουνδανού, πέθανε. Από αυτό το κορίτσι τίποτα ποτέ πιο πρόσχαρο, τίποτα πιο αξιαγάπητο, ούτε πιο άξιο για πιο μακρόχρονη ζωή, δεν είδα. Ακόμα δεν είχε συμπληρώσει τα δεκατρία χρόνια και εκείνη είχε κιόλας γεροντική φρόνηση, σοβαρότητα που ταίριαζε σε δέσποινα και όμως κοριτσίστικη γλυκύτητα. Πώς κρεμιόταν εκείνη από τον λαιμό του πατέρα! Πώς αγκάλιαζε εμάς, τους πατρικούς φίλους, και με αγάπη και με σεμνότητα! ! Πώς αγαπούσε τις τροφούς, τους παιδαγωγούς, τους δασκάλους! Με πόση επιμέλεια, με πόση εξυπνάδα διάβαζε συχνά! Πόσο συγκρατημένα έπαιζε! Με πόση υπομονή και με πόση επίσης εγκαρτέρηση εκείνη υπόμεινε την τελευταία αρρώστια!
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΜΟΡΦΙΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
vita: απρόθετη αφαιρετική α) του οργάνου/μέσου που συνάπτεται με το επίθετο dignius. β) ή της αναφοράς. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός στο ρήμα vidi.
nondum: επίρρημα του χρόνου ως επιρρηματικός προσδιορισμός στο ρήμα impleverat.
iam: επίρρημα του χρόνου ως επιρρηματικός προσδιορισμός στο ρήμα erat.
ut: επίρρημα του τρόπου, ως επιρρηματικός προσδιορισμός στο ρήμα inhaerebat.
qua...qua: αντωνυμίες ως επιθετικοί προσδιορισμοί στα patientia και constantia.
vita: απρόθετη αφαιρετική α) του οργάνου/μέσου που συνάπτεται με το επίθετο dignius. β) ή της αναφοράς. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός στο ρήμα vidi.
nondum: επίρρημα του χρόνου ως επιρρηματικός προσδιορισμός στο ρήμα impleverat.
iam: επίρρημα του χρόνου ως επιρρηματικός προσδιορισμός στο ρήμα erat.
ut: επίρρημα του τρόπου, ως επιρρηματικός προσδιορισμός στο ρήμα inhaerebat.
qua...qua: αντωνυμίες ως επιθετικοί προσδιορισμοί στα patientia και constantia.
Ο ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΟΡΟΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ:
Μετά από επίθετα συγκριτικού βαθμού έχουμε συνήθως δύο όρους σύγκρισης.
Ο δεύτερος όρος σύγκρισης στα λατινικά εκφέρεται με δύο τρόπους:
α) με απρόθετη αφαιρετική και β) με το quam και ομοιοτρόπως προς τον α΄ όρο.
Μετά από επίθετα συγκριτικού βαθμού έχουμε συνήθως δύο όρους σύγκρισης.
Ο δεύτερος όρος σύγκρισης στα λατινικά εκφέρεται με δύο τρόπους:
α) με απρόθετη αφαιρετική και β) με το quam και ομοιοτρόπως προς τον α΄ όρο.
ΑΝΩΜΑΛΛΑ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΩΝ
Τα παρακάτω επίθετα δεν σχηματίζουν με ομαλό τρόπο τους τρεις βαθμούς τους:
ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
bonus-a-um (=καλός) melior-ior-ius optimus-a-um
malus-a-um (=κακός) peior-ior-ius pessimus-a-um
magnus-a-um (=μεγάλος) maior-ior-ius maximus-a-um
parvus-a-um (=μικρός) minor-or-us minimus-a-um
multi-ae-a (=πολλοί) plures-es-a plurimi-ae-a
multum (=πολύ) plus plurimum
=> Tα επίθετα που σημαίνουν: ύλη, τόπο, μέτρο, συγγένεια, κάτι απόλυτο, δεν έχουν παραθετικά.
=> Επίθετα που δεν έχουν θετικό βαθμό:
ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
- (intra= μέσα) interior-ior-ius (=εσώτερος) intimus-a-um
- (prae= πριν) prior-ior-ius (=πρότερος) primus-a-um
-(prope=κοντά) propior-ior-ius (=εγγύτερος) proximus-a-um
-(ultra= πέρα) ulterior-ior-ius (=εξώτερος) ultimus-a-um
=> Επίθετα που δεν έχουν συγκριτικό βαθμό:
ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
falsus-a-um (=ψευδής) - falsissimus-a-um
novus-a-um (=νέος) - (recentior-ior-ius) novissimus-a-um
vetus-a-um (=παλαιός) - (sanctior-ior-ius) veterrimus-a-um
sacer (=ιερός) - (vetustior-ior-ius) sacerrimus-a-um
=> Επίθετα που δεν έχουν υπερθετικό:
ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
senex (=γέρος) senior-ior-ius -
iuvenis (=νέος) iunior-ior-ius -
=>Επίθετα που στον υπερθετικό βαθμό έχουν δύο τύπους:
ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
exterus-a-um (=αυτός που είναι έξω) exterior-ior-ius extremus-a-um και extimus-a-um
superus-a-um (=που είναι πάνω) superior-ior-ius supremus-a-um και summus-a-um
posterus-a-um (=που ακολουθεί) posterior-ior-ius postremus-a-um και postumus-a-um
inferus-a-um (=που είναι κάτω) inferior-ior-ius infimus-a-um και imus-a-um
=> Τα επίθετα που λήγουν σε -us και πριν από αυτό έχουν φωνήεν, σχηματίζουν τα παραθετικά τους περιφραστικά:
nimius-a-um, magis nimius-a-um, maxime nimius-a-um
Εξαίρεση αποτελούν όσα λήγουν σε -uus, και σχηματίζουν ομαλά τα παραθετικά τους: aquus-a-um, aquior-ior-ius, aquissimus-a-um
Τα παρακάτω επίθετα δεν σχηματίζουν με ομαλό τρόπο τους τρεις βαθμούς τους:
ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
bonus-a-um (=καλός) melior-ior-ius optimus-a-um
malus-a-um (=κακός) peior-ior-ius pessimus-a-um
magnus-a-um (=μεγάλος) maior-ior-ius maximus-a-um
parvus-a-um (=μικρός) minor-or-us minimus-a-um
multi-ae-a (=πολλοί) plures-es-a plurimi-ae-a
multum (=πολύ) plus plurimum
=> Tα επίθετα που σημαίνουν: ύλη, τόπο, μέτρο, συγγένεια, κάτι απόλυτο, δεν έχουν παραθετικά.
=> Επίθετα που δεν έχουν θετικό βαθμό:
ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
- (intra= μέσα) interior-ior-ius (=εσώτερος) intimus-a-um
- (prae= πριν) prior-ior-ius (=πρότερος) primus-a-um
-(prope=κοντά) propior-ior-ius (=εγγύτερος) proximus-a-um
-(ultra= πέρα) ulterior-ior-ius (=εξώτερος) ultimus-a-um
=> Επίθετα που δεν έχουν συγκριτικό βαθμό:
ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
falsus-a-um (=ψευδής) - falsissimus-a-um
novus-a-um (=νέος) - (recentior-ior-ius) novissimus-a-um
vetus-a-um (=παλαιός) - (sanctior-ior-ius) veterrimus-a-um
sacer (=ιερός) - (vetustior-ior-ius) sacerrimus-a-um
=> Επίθετα που δεν έχουν υπερθετικό:
ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
senex (=γέρος) senior-ior-ius -
iuvenis (=νέος) iunior-ior-ius -
=>Επίθετα που στον υπερθετικό βαθμό έχουν δύο τύπους:
ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
exterus-a-um (=αυτός που είναι έξω) exterior-ior-ius extremus-a-um και extimus-a-um
superus-a-um (=που είναι πάνω) superior-ior-ius supremus-a-um και summus-a-um
posterus-a-um (=που ακολουθεί) posterior-ior-ius postremus-a-um και postumus-a-um
inferus-a-um (=που είναι κάτω) inferior-ior-ius infimus-a-um και imus-a-um
=> Τα επίθετα που λήγουν σε -us και πριν από αυτό έχουν φωνήεν, σχηματίζουν τα παραθετικά τους περιφραστικά:
nimius-a-um, magis nimius-a-um, maxime nimius-a-um
Εξαίρεση αποτελούν όσα λήγουν σε -uus, και σχηματίζουν ομαλά τα παραθετικά τους: aquus-a-um, aquior-ior-ius, aquissimus-a-um
ΑΝΩΜΜΑΛΑ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΩΝ
ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
multum plus plurimus
magnopere (ή magno opere) magis maxime
- prius primum ή primo
satis satius -
super, supra superius supreme, summe
extra exterius extreme, extime
ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
multum plus plurimus
magnopere (ή magno opere) magis maxime
- prius primum ή primo
satis satius -
super, supra superius supreme, summe
extra exterius extreme, extime
PERFECTUM ΑΝΩΜΑΛΑ ΡΗΜΑΤΑ: nolo (nolo, nolui, -, nolle)
INDICATIVUS
PRAESENS IMPERFECTUM FUTURUM PERFECTUM PLUSQUAMPERFECTUM FUTURUM EXACTUM
nolo nolebam nolam nolui nolueram noluero
non vis nolebas noles noluisti nolueras nolueris
non vult nolebat nolet noluit noluerat noluerit
nolumus nolebamus nolemus noluimus nolueramus noluerimus
nonvultis nolebatis noletis noluistis nolueratis nolueritis
nolunt nolebant nolent noluerunt/noluere noluerant noluerint
INFINITIVUS PARTICIPIUM
PRAESENS: nolle nollens (invitus)
FUTURUM - -
PERFECTUM: noluisse
=> αντί την μετοχή nolens, χρησιμοποιούμε συνήθως την μετοχή invitus-a-u. Επίσης αντί την μετοχή volens, χρησιμοποιούμε συνήθως την μετοχή cupiens.
CONIUCTIVUS
PRAESENS IMPERFECTUM FUTURUM PERFECTUM PLUSQUAMPERFECTUM
nolim nollem - noluerim noluissem
nolis nolles - nolueris noluisses
nolit nollet - noluerit noluisset
nolimus nollemus - noluerimus noluissemus
nolitis nolletis - nolueritis noluissetis
nolint nollent - noluerint noluissent
IMPERATIVUS
PRAESENS FUTURUM
- -
noli nolito
- nolito
- -
nolite nolitote
- nolunto
INDICATIVUS
PRAESENS IMPERFECTUM FUTURUM PERFECTUM PLUSQUAMPERFECTUM FUTURUM EXACTUM
nolo nolebam nolam nolui nolueram noluero
non vis nolebas noles noluisti nolueras nolueris
non vult nolebat nolet noluit noluerat noluerit
nolumus nolebamus nolemus noluimus nolueramus noluerimus
nonvultis nolebatis noletis noluistis nolueratis nolueritis
nolunt nolebant nolent noluerunt/noluere noluerant noluerint
INFINITIVUS PARTICIPIUM
PRAESENS: nolle nollens (invitus)
FUTURUM - -
PERFECTUM: noluisse
=> αντί την μετοχή nolens, χρησιμοποιούμε συνήθως την μετοχή invitus-a-u. Επίσης αντί την μετοχή volens, χρησιμοποιούμε συνήθως την μετοχή cupiens.
CONIUCTIVUS
PRAESENS IMPERFECTUM FUTURUM PERFECTUM PLUSQUAMPERFECTUM
nolim nollem - noluerim noluissem
nolis nolles - nolueris noluisses
nolit nollet - noluerit noluisset
nolimus nollemus - noluerimus noluissemus
nolitis nolletis - nolueritis noluissetis
nolint nollent - noluerint noluissent
IMPERATIVUS
PRAESENS FUTURUM
- -
noli nolito
- nolito
- -
nolite nolitote
- nolunto
ΕΛΛΕΙΠΤΙΚΟ ΡΗΜΑ: memini
To ρήμα memini, είναι παρακείμενος με σημασία ενεστώτα και κλίνεται κανονικά. Ο υπερσυντέλικος έχει σημασία παρατατικού και ο συντελεσμένος μέλλοντας σημασία απλού μέλλοντα.
INDICATIVUS
PERFECTUM PLUSQUAMPERFECTUM FUTURUM EXACTUM
memini memineram meminero
meministi memineras memineris
meminit meminerat meminerit
meminimus memineramus meminerimus
meministis memineratis memineritis
meminere/ meminerunt meminerant meminerint
CONIUCTIVUS IMPERATIVUS
PERFECTUM PLUSQUAMPERFECTUM PRAESENS
meminerim meminissem -
memineris meminisses memento
meminerit meminisset -
meminerimus meminissemus -
memineritis meminissetis mementote
meminerint meminissent -
Infinitivus: meminisse
To ρήμα memini, είναι παρακείμενος με σημασία ενεστώτα και κλίνεται κανονικά. Ο υπερσυντέλικος έχει σημασία παρατατικού και ο συντελεσμένος μέλλοντας σημασία απλού μέλλοντα.
INDICATIVUS
PERFECTUM PLUSQUAMPERFECTUM FUTURUM EXACTUM
memini memineram meminero
meministi memineras memineris
meminit meminerat meminerit
meminimus memineramus meminerimus
meministis memineratis memineritis
meminere/ meminerunt meminerant meminerint
CONIUCTIVUS IMPERATIVUS
PERFECTUM PLUSQUAMPERFECTUM PRAESENS
meminerim meminissem -
memineris meminisses memento
meminerit meminisset -
meminerimus meminissemus -
memineritis meminissetis mementote
meminerint meminissent -
Infinitivus: meminisse
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΜΟΡΦΙΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
prudentia: oυσιαστικό α΄ κλίσης μόνο ενικού αριθμού.
gravitas -tatis: ουσιαστικό γ΄ κλίσης μόνο ενικού αριθμού.
suavitas- tatis: : ουσιαστικό γ΄ κλίσης μόνο ενικού αριθμού.
constantia: oυσιαστικό α΄ κλίσης μόνο ενικού αριθμού.
patientia: oυσιαστικό α΄ κλίσης μόνο ενικού αριθμού.
paternus-a-um: δεν έχει άλλους βαθμούς
puellaris-is-e: δεν έχει άλλους βαθμούς.
matronalis-is-e: δεν έχει άλλους βαθμούς.
prudentia: oυσιαστικό α΄ κλίσης μόνο ενικού αριθμού.
gravitas -tatis: ουσιαστικό γ΄ κλίσης μόνο ενικού αριθμού.
suavitas- tatis: : ουσιαστικό γ΄ κλίσης μόνο ενικού αριθμού.
constantia: oυσιαστικό α΄ κλίσης μόνο ενικού αριθμού.
patientia: oυσιαστικό α΄ κλίσης μόνο ενικού αριθμού.
paternus-a-um: δεν έχει άλλους βαθμούς
puellaris-is-e: δεν έχει άλλους βαθμούς.
matronalis-is-e: δεν έχει άλλους βαθμούς.
ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:
minor: μικρότερος––μίνι, μινόρε
festivus: πρόσχαρος––φεστιβάλ
constantia: σταθερότητα––Κωνσταντίνος
patientia: υπομονή––πασιέντσα
studiose: με επιμέλεια––στούντιο
vita: ζωή––η βιταμίνη
minor: μικρότερος––μίνι, μινόρε
festivus: πρόσχαρος––φεστιβάλ
constantia: σταθερότητα––Κωνσταντίνος
patientia: υπομονή––πασιέντσα
studiose: με επιμέλεια––στούντιο
vita: ζωή––η βιταμίνη